Osmanlı’da ilk belediye teşkilatları “Şehremaneti-Belediye” adıyla 1853 yılında Kırım Savaşı sonrasında kuruldu. Diyarbakır Şehremaneti, yani belediyesi ise 1865 yılında kuruldu. Uzunca bir süre beldeler bu şehremanetleri marifetiyle idare edildi.
1882 tarihli Diyarbekir salnamesinde Diyarbakır’ın ilk Şehremini, yani Belediye Başkanı Abdüllatif Efendi’dir, yardımcısı da Ermeni Osib Efendi’ idi. Aynı dönemde Karabet ve Mıgırdiç Efendiler belediye meclis azası, Dr. Bedros Efendi de belediye başhekimiydi.
Çeşitli metinlerde de anılan 1880’li yıllarda eski Diyarbakır Suriçi’nin doğu ve batı yakasının iki ayrı Şehremini tarafından yönetildiğini ve bu şahsiyetlerden Müslüman olan Şehremini’nin yardımcısının Hıristiyan, Hıristiyan olan Şehremininin yardımcısının da Müslüman olduğu ifade edilmektedir.
1922 yılında Ankara Hükümetince 278 sayılı “Devairi Belediye Rüesa’sının Sureti İntihabına Dair Kanun” çıkarılır. Bu kanun çerçevesine göre Diyarbekir (Diyarbakır) dâhil diğer tüm yerleşim yerlerinde Cumhuriyet rejiminin belediyeleri de kuruldu.
Türkiye’de ilk Büyükşehir Belediyeleri İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 1984 yılında kurulur. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ise 1993 yılında kurulmuştur.
İşte Diyarbekir’in (Bilindiği üzere Diyarbekir adı 1937 yılında Mustafa Kemal’in emriyle belediye meclis kararıyla Diyarbakır’a dönüşmüştür) 1922 tarihinden sonra "Şehremanetliğinden Belediyeliğe" dönüşmesiyle, belediye kurulmuş oldu. Diyarbakır da belediyenin kurulmasıyla günümüze kadar görev yapan belediye başkanları şöyle;
•Müftüzade Mantinci Hüseyin Efendi 1922-25
•Şeref Uluğ (Vekil)
•Nazım Önen (İki dönem)
•Adil Tigrel 1935-40
*İhsan Hamit Tiğrel
•Abdülkadir Cizrelioğlu 1940
•Vehbi Dabakoğlu (Vekil)
•M. Nuri Onur 1950-57
•Sezayi Demiray (Vekil)
•İhsan Koçak
•Namık Kemal Şentürk (Vali ve Başkan)
•Felat Cemiloğlu (Vekil)
•Nejat Cemiloğlu 1963-1973
• Okay Kalfagil 1973-77
•Mehdi Zana 1977-80
•Albay Feyyaz Üzümcü (Vekil-12 Eylül 1980) 1980-81
•Vali Yardımcısı Muhsin Akar (Vekil) 1981-84
•Nurettin Dilek 1984-87
•Mehmet Baydur (Önce vekil sonra atanarak asil) 1987-89
•Turgut Atalay 1989-94
•Ahmet Bilgin 1994-99
•Feridun Çelik 1999-2004
•Osman Baydemir 2004-2014
• Gultan Kışanak - Fırat Anlı 2014-2016
• Cumali Atilla (Vekil) 2016 – 2019
• Adnan Selçuk Mızraklı 2019
• Hasan Basri Güzeloğlu (Vekil) 2019-2020
• Münir Karaloğlu (Vekil) 2020-05.2022
• Ali İhsan Su (Vekil) 05.2022-...
Diyarbakır Belediyesi, 504 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 28.12.1993 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi statüsüne dönüştürüldü. 1994-2004 arası alan büyüklüğü 26 bin hektar olan yüzölçümü, 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 Sayılı Yasa ile yüzölçümü genişledi.12.11.2012 tarihli 6360 sayılı kanun ile hizmet alanı il mülki sınırlarıdır.
.