Tarihte ''Tanrıların yiyeceği'' olarak adlandırılan ve bir dönem eczanelerde ilaç olarak satılan ilk yoğurdun nasıl yapıldığını biliyormusunuz?
Yapılan araştırmalarda, ilk yoğurt yapımının 6 bin yıl önc esine kadar uzandığı belirtilmekte. Farklı uygulamalarla mayalanan yoğurt, Türklere ait besin kaynağı olarak biliniyor.
YOĞURDUN YAPILIŞ TEORİLERİ
Yoğurtla ilgili çeşitli teoriler öne sürülüyor. Bunlardan biri göçebe Türk kavimleri, sağdıkları sütün fazlasını tulumlara bırakırlarmış. Hayvanlara ait bu tulumlarda bulunan bu bakteriler sütü yoğurda ve peynire dönüştürmüş. Erzincan tulum peynirinin yapılışında aynı hyöntem uygulanıyor. Hayvan bağırsağının bir parçası olan şırdan bölümünde yaşayan yararlı bakterilerin mahareti ile bu peynir üretiliyor.
Başka bir teoriye göre de yoğurt tesadüfen mayalanmıştır. Yoğurt mayasında laktik asit bakterileri bulunur ve sütü hızlı bir şekilde mayalarlar. Benzer özellik gösteren bakteriler havada da serbest olarak bulunur. İlk mayalanan yoğurt da bu şekilde havadaki bakteriler öncülüğünde mayalanmış ve insanların dikkatini çekmiştir.
Kapı-pencerenin açık olduğu yaz aylarında kaynatıldıktan sonra kapağı açık olarak soğumaya bırakılan sütlerin zaman zaman kendiliğinden mayalandığı da görülür.
Diğer bir teoriye göre de tarihte ilk yoğurt mayası olarak karınca yumurtası kullanıldıdır. Mayalama işlemleri karınca yumurtası ile yapılmıştır. Karınca yumurtası içeriği bakımından süte tutuculuk sağlar. Bu şekilde kısa sürede yoğurt mayalanabilir ve yemeye hazır hale gelir.
TANRILARIN YİYECEĞİ
Yoğurdun ilk olarak kimlerce ve nasıl üretildiği üzerine kesin bir bilgi bulunmuyor. İlk kez Mezopotamya'da yapıldığı düşünülüyor.
Yoğurda antik çağda çok değer verilirdi ve önemli bir besin kaynağı olarak görülürdü.
Antik Hint kaynaklarında, yoğurt ve balın karışımı ''Tanrıların yemeği'' olarak adlandırılmaktadır. Çeşitli kaynaklarda, Hazreti İbrahim'in yaratıcılığının ve uzun ömrünün kaynağının bol bol yoğurt tüketmesi olduğuna yer verilir.
ECZANELERDE İLAÇ OLARAK SATILDI
Yoğurt, Osmanlı döneminde saray mutfağının vazgeçilmez besinleri arasında önemli bir yer tutardı. Kanuni Sultan Süleyman, ateşli ishale yakalanan Fransa kralı 1. Franseu'ya yoğurt gönderir. Yoğurdu yiyen kral bir süre sonra iyileşir.
Tedavi amacıyla da kullanılan yoğurt, Avrupa'da 1800 yıllarda tanındı. Amerika'da tyanınması ise yaklaşık 80 yıl öncesine dayanır.
Avrupa'da, 1900'lü yılların başında yoğurt eczanelerde ilaç olarak satılıyordu.
YOĞURT KELİMESİNİN ANLAMI
Yoğurt kelimesini ilk kez İngilizce olarak, bir seyahat yazarı olan Samuel Purchas'ın 1625'te; ''Türklerin ekşimedikçe sütü tüketmediklerini, ekşiyen süte de yoğurt dediklerini'' not etmiştir.
Bir başka ünlü yayın olan Oxford English Dictionary zaten 1937’den bu yana yoğurt sözcüğü ve ürününün Türk kökenli olduğunu yazıyor.
Yoğurt kelimesinin kaynağı Türkçeden gelmektedir. Diğer dillerde de yoğurt aynı şekilde telaffuz edilmektedir.
Fransa’da ''Youghourt'', İngiltere ve Amerika’da ''Yogurt'', Güney Afrika’da ''Joghurt'', Yunanistan’da da ''Yaourti'' kelimeleri dünyada yoğurda verilen isimlerden bir kaçıdır.
Türkçe kökenli olan yoğurt, yuğurmak fiilinden geliyor. Çağdaş Türk dillerinden Türkmencede yoğurt, Nogaycada yuvırt, Kırgızca cuurat, Sagayların lehçesinde çoort, Yakutçada suorat olarak ökullanılır.
Yoğurt kelimesi İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca, Sırpça, Bulgarca, Rusça, Macarca'ya da Türkçeden geçmiştir.
Haber / Meral Özdemir