Diyarbakır'ın Başkent Ankara'dan çok daha fazla şaire ev sahipliği yaptığı belirlendi.
Diyarbakır, sadece tarihi surları ve medeniyetlerin izleriyle değil, aynı zamanda yüzyıllar boyunca yetiştirdiği sayısız şair, yazar ve sanatçıyla da dikkati çekiyor. Bu kadim şehir, adeta bir edebiyat fabrikası gibi çalışmış ve birçok isimler armağan etmiş.
DİYARBAKIR'DA YETİŞEN DİVAN ŞAİRLERİ
Araştırmalara göre, Diyarbakır'da sadece Divan şairi olarak 40'ı aşkın isim yetişmiş. Ancak bu sayı, şehrin yetiştirdiği toplam bilim, sanat ve edebiyat insanının sadece küçük bir kısmını oluşturuyor.
Çeşitli kaynaklara göre, Diyarbakır'da 500'ün üzerinde bilim insanı, şair, yazar, hattat, ressam ve müzisyen yaşamış ve eser vermiş.
EDEBİYAT FIRTINASININ ESTİĞİ YÜZYIL
Özellikle 15. yüzyıldan sonra şehirde edebiyat faaliyetlerinin hız kazandığı ve 18. ile 19. yüzyıllarda altın çağını yaşadığı belirtiliyor.
Tarihi kaynaklarda, bu dönemde yetişen şairlerin, sadece Divan şiirine değil, aynı zamanda halk edebiyatına da önemli katkılarda bulunduğu ifade edilerek, '' Diyarbakır'ın coğrafi konumu, tarihi ve kültürel zenginliği, buradaki edebiyat hayatını besleyen en önemli faktörler arasında yer alıyor'' deniliyor.
YILDIZLAR GEÇİDİ
Şehrin yetiştirdiği önemli isimler arasında yer alanlar şöyle sıralanıyor:
''Halilî, Cemilî, İbrahim Gülşenî, Kadı Hüseyin Diyarbekrî, Şerîfî, Şâhî, Mesîhî gibi 15. ve 16. yüzyıl şairlerinin yanı sıra, Gubârî, Ahû, Yesrî, Ömrî, Resmî, Fehmî, Selâmî, Şânî, Ümnî, Şûrî, Hamdî, Nihânî, Ahmed Fâhim, Güzârî, Tâlib, Râmiş, Hâlid gibi 17. yüzyıl şairleri de bulunuyor. 18. ve 19. yüzyıllarda ise Hâmî, Vâlî, Lebîb, Câmî, Mansurizâde Mustafa, Edîb, Şûhî, Nusretî, Çâkerî, Nâzikî, Hattat Seyyid Ebubekir, Hattat Hasan Bezzâz, Çeteci Abdullah Paşa, Ahmed Mürşidî, Kâmî, Hekîm Rızâ, Vâfî, İlmî, Şermî Çelebi, Âzim, Fârık, Kâsım, Kudsî, Vâhib, Sırrî, Cehdî, Hattat Âdem, Bâkî, Remzî, Hafîd Paşa, Refî’, Râgıb, Tâlib, Said Paşa, Süleyman Nazîf, Ali Emîrî, Ziya Gökalp, Hadîdî, Hasretî, Yusuf Ziyâ, Ferdî, Şeref, Kâmil, Mülhem, Hamîdî, Celâl Paşa, Cedîdî, Halil Hâmid, Saîd, Azmî, Bekrî, Muallim Hamdî, Şevkî, Papuççular Şeyhi Figânî, Muhib, Rasim, Nazmî, Saîd, Vecdî, Fâik, Lutfî, Safvet, Sâfî, Müderris Hoca Râgıb, Ali Rızâ, Râşid, Osman Nûri Paşa.''
EDEBİYATLA BİRLİKTE MÜZİK VE RESİM
Diyarbakır'ın kültürel hayatının, sadece edebiyatla sınırlı olmadığı, şehrin, aynı zamanda müzik, resim, hat sanatı gibi farklı alanlarda da önemli isimler yetiştirdiği belirtilerek, tarihi evleri, camileri ve medreselerinin, bu zengin kültürel mirasın izlerini taşıdığı kaydediliyor.
Diyarbakır'ın, sadece tarihi ve coğrafi konumu itibarıyla değil, aynı zamanda yetiştirdiği sayısız sanatçı ve düşünür sayesinde de önemli bir merkez olduğu ve şehrin bu zengin kültürel mirasının korunması ve gelecek nesillere aktarılmasının, büyük önem taşıdığı da ifade ediliyor.
KAYNAK: Orhan Kurtoğlu