İRFAN GÖZEN
Diyarbakır ile ilgili çeşitli kaynaklarda yer alan bilgilere göre, 1925 yılında, Ergani'deki bakır madeninin işletilmesi ve cevherin taşınması amacıyla başlatılan bu proje, bölgeye adeta bir şölen havası getirdi.
Maden'deki bakır cevherinin işletilmesini üstlenen Ergani Bakırı T.A.Ş., dünyanın en son teknolojisiyle üretim hedefleyen bir fabrika projesi hazırlayarak hafriyat çalışmalarına başlandığı bildirildi.
DEMİRYOLU İÇİN İLK İÇ BORÇLANMA
Bakır madeninin işletilmesi ve cevherin taşınması için demiryollarının büyük bir önem taşıdığı belirtilerek, 1925'te Fevzipaşa - Malatya demiryolu hattının Diyarbakır'a kadar uzatılması Meclis'te gündeme alınarak kabul edildi.
1927 yılında İsveç ve Danimarka grubunun teknik nezaretine verilen demiryolu, 1931'de Malatya'ya ulaştı. Ancak Fevzipaşa - Diyarbakır hattının 70 kilometrelik bir bölümü sözleşme dışında kaldı. Bu durum, özellikle Ergani madenlerinin nakliyesi açısından büyük bir sorun teşkil oluşturuyordu.
Bu sorunu çözmek için Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez iç borçlanma yoluna gidildiği ifade edilerek, 12 Ocak 1933 tarih ve 2094 numaralı kanun ile gerçekleşen bu borçlanmayla, Fevzipaşa - Diyarbakır hattının tamamlanması için kullanıldığı kaydediliyor.
Elazığ’a kadar gelen demiryolunun geri kalan kısmının inşasına devam edildiği ve zorlu arazi şartlarına rağmen 1935 yılında demiryolunun Ergani'ye ulaştırıldığı belirtiliyor.
Demiryolunun, Ergani bakır madeninin işletilmesinde ve bölgenin kalkınmasında kilit rol oynadığı ifade edilirken, 1935 yılında Etibank'ın kurulmasıyla birlikte bakır madeninin devletleştirildiği ve hem Maden ilçesinin hem de bakır işletmesinin öneminin daha da arttığı kaydediliyor.