Haber / Meral Özdemir
Yıllardır sadece Artuklu Sarayı'ndan başka bir saray olmadığı varsayılan İçkale'de 71. burcun kimin sarayı olduğunu biliyormusunuz?
Her tarafı tarih kokan kadim kent Diyarbakır'ın İçkale bölgesinde bir saray daha bulundu. Tarihi surların ilk başlangıç noktası olarak kabul gören İçkale'deki Virantepe veya Amida Höyükteki Artuklu Sarayı'nda yıllardır süren kazı çalışmaları sürerken, yeni bir sarayın izine daha rastlandı.
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan Diyarbakır Surları'nda sürdürülen çalışmalarda 71. burcun Mervani Sarayı olduğu belirlendi.
Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Oktay Bozan’ın tespitine göre, Sur İlçesindeki tarihi İçkale'nin kuzey doğusunda bulunan 82 burçtan 71. Diyarbakır surlarını bir boy yükselten Mervani Hükümdarı Ebu Tahir Yusuf Bin Dimne'nin sarayı olduğu keşfedildi.
BURÇ SAYISI 82'DEN 100'E ÇIKTI
Yapılan tespitlerde Diyarbakır’ın dış kalesinde 82, İçkale’de de 18 olmak üzere burç sayısının toplam 100 olduğu tespit edildi.
Doç. Dr. Bozan, günümüzden yaklaşık 10 asır önce Diyarbakır’daki Mervani Sarayı ile ilgili İbni Haldun’un, Sıbt İbnü’l-Cevzî’nin, İbnül Ezrak'ın ve çağdaş kaynakların vermiş olduğu bilgilerle birebir örtüştüğünü de belirledi.
Diyarbakır Surlarındaki burçların tanımlanması kapsamında yapılan çalışmalarda Mervani Hükümdarı Ebu Tahir Yusuf bin Dimne'nin Sarayının 71. burca tekabül ettiği bildirildi.
Söz konusu sarayın İçkaledeki Saint George Kilisesi'nin hemen kuzeydoğusu, Fiskaya'nın üstü, Dicle Nehri'ne nazır yüksek bir mevki üzerine kurulduğu ve bir duvarın burca bitişik olduğu belirlendi.
Sarayın sadece üstü çökmüş ve orada sütunlar, kemerler, kolonların olduğu gibi durduğu kaydedilerek, aynı zamanda sarayın kuzeyinde hemen duvardan gelen su kanallarının da bulunduğu kaydedildi. Yeni sarayın bulunmasıyla, İçkale'de şimdilik bilinen saray sayısı iki oldu.
Tarih boyunca bölgede hüküm sürmüş birçok devletin idare merkezi olan İçkale'de kayıtlara göre, Roma, Bizans, Artuklular, Akkoyunlular ve bazı kayıtlardaki rivayetlere göre, Osmanlı Devleti yönetiminde Diyarbakır’a vali olarak atanan ve aslen Diyarbakırlı olan Bıyıklı Mehmet Paşa döneminde de sarayların yapıldığından söz ediliyor.
HAMALLIKTAN VALİ OLAN DİMNE'NİN SARAYI
Sarayı yapan ve (Amid) Diyarbakır'ı 28 yıl yöneten vali Ebu Tahir Yusuf bin Dimne tarafından yaptırıldığı biliiniyor.
Tahir Yusuf bin Dimne, 997 ile 1025 yılları arasında 28 yıl boyunca Diyarbakır’ı yöneten bir vali. Mervanilerin yönetim merkezi olan Silvan Mervani Hükümdarı Ebu Ali Hasan’a Diyarbakır’da suikast düzenleyip öldüren kişi olduğu belirtilen İbni Dimne'nin halkın da desteğini alarak Mervanilerin Diyarbakır Valisai oldu.
Bu vali şehir halkını da arkasına alarak müreffeh bir ekonomik yapı oluşturmuştur. Şehri 28 yıl yöneten İbni Dımne'nin kentte yaptığı kaynaklarda yer alan sarayının da bu olduğu ifade ediliyor.
İÇKALE'DEKİ UÇURUM KAPISI
İbni Dimne'nin yaptırdığı sarayın yanı sıra İçkale'de bir de kapı yaptırdığı kaynaklarda yer alıyor. Fiskaya'ya doğru açılan bu kapının adı da Babül Hüve, Uçurum Kapısı, Su Kapısı diye adlandırılıyor.
Bu kapının da bundan yaklaşık 10 asır önce İbni Haldun’un, Sıbt İbnü’l-Cevzî’nin, İbnül Ezrak'ınkilerle çağdaş kaynakların vermiş olduğu bilgilerle örtüştüğü belirlendi.
