Diyarbakır'ın tarihi Sur ilçesinde, Ulu Cami'nin gölgesinde asırlardır hüzünlü bir isimle anılan bir çarşı var: ''Çarşiya Şewiti'' (Yanık Çarşı). Bu çarşı, sadece bir pazar yeri değil, aynı zamanda derin bir tarihin ve çözülememiş sırların da tanığı. Peki, bu çarşıyı bu kadar gizemli kılan ne?
895 İŞYERİ KÜLE DÖNDÜ
Tarih 1 Kasım 1895... Cuma günü, Ermeni olayları sırasında çıkan yangın, Cami Kebir Mahallesi'nden başlayarak yüzlerce dükkana yayıldı. Alevler, adeta bir canavar gibi Sipahi (Ispahi) Çarşısı'na sıçradı ve çarşıyı bir anda küle çevirdi.
Çeşitli kaynaklarda yer alan bilgilere göre, bu yangın son yüzyılda Türkiye'de meydana gelen en büyük yangındı. Tam 895 dükkan, atölye, han ve pazar yeri alevlerin kurbanı oldu.
KUNDAKLAMA MI KAZA MI?
Yangının çıkış nedeni hala tam olarak aydınlatılamadı. Bazı kaynaklar, yangının Ermeni olayları sırasında çıkan çatışmalarla eş zamanlı olarak ortaya çıktığını belirtirken, bazıları ise kundaklama ihtimali üzerinde duruyor.
O dönemlerde kentteki tulumba sayısının yetersizliği ve çatışmaların devam etmesi, yangının kontrol altına alınmasını zorlaştırdığı ve zararın daha da büyümesine neden olduğu belirtiliyor.
DİYARBAKIR EKONOMİSİ FELÇ OLDU
Kaynaklar, yangının, sadece işyerlerini değil, aynı zamanda Diyarbakır'ın ticari hayatını da derinden etkilediği ifade edilerek, ''Çoğunluğu Müslümanlara ve kısmen de gayrimüslimlere ait işyerlerinin zarar görmesi, kentin ekonomisini adeta felç etti'' deniliyor.
Yetkililer, imkanlar dahilinde çarşıyı yeniden inşa etse de, yangının izleri hala silinmedi.
''YANIK ÇARŞI'' HALA AYAKTA
Aradan geçen yıllara rağmen, Çarşiya Şewiti (Yanık Çarşı) hala ayakta ve geçmişin izlerini taşımaya devam ediyor.
Çarşıyı gezenler, asırlık taş duvarların arasında dolaşırken, tarihin derinliklerine doğru bir yolculuğa çıkıyor. Yangının gizemli hikayesi ise hala dilden dile dolaşıyor ve kim ya da kimlerin nasıl çıkardığı merak uyandırmaya devam ediyor.
