Diyarbakır'da Şehremaneti ve Belediye Başkanı adıyla asaleten, vekaleten ve kayyum olarak toplam 28 yönetici görev yaptı. Kayyum olarak atanan Vali Ali İhsan Su, 29. başkan olarak görevini sürdürüyor.
Kırım Savaşı sonrasında 1853 yılında Osmanlı’da ilk belediye teşkilatları ''Şehremaneti'' adıyla kuruldu. Diyarbakır Şehremaneti, yani belediyesi ise 1865 yılında kurularak belediye hizmetlerini vermeye başladı.
Diyarbekir 1882 tarihli salnamesinde Belediye Başkanı Abdüllatif Efendi’dir, yardımcısı da Ermeni Osib Efendi’dir. Aynı dönemde Karabet ve Mıgırdiç Efendiler belediye meclis azası, Dr. Bedros Efendi de belediye başhekimidir.
Çeşitli metinlerde de anılan 1880’li yıllarda eski Diyarbakır Suriçi’nin doğu ve batı yakasının iki ayrı Şehremini tarafından yönetildiğini ve bu şahsiyetlerden Müslüman olan Şehremini’nin yardımcısının Hristiyan, Hristiyan olan Şehremininin yardımcısının da Müslüman olduğu yer almaktadır.
Ankara Hükümetince 1922 yılında 278 sayılı ''Devairi Belediye Rüesa’sının Sureti İntihabına Dair Kanun'' çıkarılır. Bu kanun çerçevesine göre Diyarbekir dâhil diğer tüm yerleşim yerlerinde Cumhuriyet rejiminin belediyeleri de kuruldu.
Türkiye’de ilk Büyükşehir Belediyeleri İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 1984 yılında kurulur. Diyarbakır da 1993 yılında Büyükşehir Belediyesi olarak hizmet vermeye başladı.
ŞEHREMANETİ ADI BELEDİYE OLARAK DEĞİŞTİRİLDİ
Diyarbekir 1937 yılında Mustafa Kemal'in emriyle, Belediye meclisi tarafından alınan kararla Diyarbakır adını aldı. 1922 yılından sonra ''Şehremaneti'' adı da ''Belediye'' olarak değiştirildi.
Belediye başkanlıklarının 10'u vekaleten görev yaparken, belediye başkanlarının 5'i 1960 ve 1980 askeri darbe dönemlerinde atamayla göreve gelen başkanlardan oluşuyor. Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı kurulduğu 1993 yılında Turgut Atalay başkanlık görevini yürütüyordu.
Kentte bugüne kadar toplam 28 belediye başkanı görev yaptı. Vali Ali İhsan Su, 29. belediye başkanı olarak görevini sürdürüyor.
İşte 1922 yılından bugüne kadar Diyarbakır'da görev yapan belediye başkanları:
•Müftüzade Mantinci Hüseyin Efendi 1922-25
•Abdurrahman Şeref Uluğ (Vekil) 1929-1932
•Seyfullah Nazım Önen 1(İki dönem) 1925-1928 ile 1939-1944
•Adil Tigrel 1935-40
•Vehbi Dabakoğlu (Vekil) 1945-1946
•Abdülkadir Cizrelioğlu 1946-1952
•Adil Tekin 1952-1954
•M. Nuri Onur 1950-57
•Sezayi Demiray (Vekil) 1956-1958
•İhsan Koçak 1959-1960
•Namık Kemal Şentürk (Vali ve Başkan) 1962-1963
•Felat Cemiloğlu (Vekil) 1963
•Nejat Cemiloğlu 1963-1973
•Okay Kalfagil 1973-77
•Mehdi Zana 1977-80
•Albay Feyyaz Üzümcü (Vekil-12 Eylül 1980) 1980-81
•Vali Yardımcısı Muhsin Akar (Vekil) 1981-84
•Nurettin Dilek 1984-87
•Mehmet Baydur (Önce vekil sonra atanarak asil) 1987-89
•Turgut Atalay 1989-94
•Ahmet Bilgin 1994-99
•Feridun Çelik 1999-2004
•Osman Baydemir 2004-2014
• Gultan Kışanak - Fırat Anlı 2014-2016
• Cumali Atilla (Vekil) 2016 - 2019
• Adnan Selçuk Mızraklı 2019
• Hasan Basri Güzeloğlu (Vekil) 2019-2020
• Münir Karaloğlu (Vekil) 2020-05.2022
• Ali İhsan Su (Vekil) 05.2022-...
Haber / Eyüp Kaçar