İRFAN GÖZEN / ÖZEL HABER
Diyarbakır, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, stratejik öneme sahip bir şehir. Osmanlı döneminde de bu önemini koruyan Diyarbakır'ı tam 245 vali yönetmiş. Bu valilerin kimi sadece bir yıl görev yaparken, kimileri de defalarca bu göreve getirilmiş. Hatta aralarında 5 kez Diyarbakır valiliği yapanlar bile var!
Diyarbakır'da görev yapan Osmanlı paşaları şöyle:
''Kürt İbrahim Paşa (1726), Silâhtar Mehmed Paşa (1725), Şehlâ İbrahim Paşa (1712), Maktulzade Ali Paşa (1709), Palabıyık Yusuf Paşa (1704), Topal Yusuf Paşa (1699)... "Kürt", "Şehlâ", "Maktulzade" ve "Palabıyık" gibi lakaplar, bu valilerin kökenleri veya hayat hikayeleri hakkında ipuçları veriyor.
Bıyıklı Mehmed Paşa, 1515'te Diyarbakır Osmanlı'ya katıldığında görev yapan ilk valisiydi.
Topal Hüseyin Paşa (1695), Kavanoz Ahmed Paşa (1694), Silahtar Osman Paşa (1658), Tayyarzade Ahmet Paşa (1657, 1655), Abaza Hasan Paşa (1656).
Silâhtar Ahmed Paşa (1655), Şatır Kara Mustafa Paşa (1654), Gürcü Cafer Paşa (1654), Bostancı Mehmed Paşa (1653), Mısırlı Mustafa Paşa (1652).
Haydarzade Mustafa Paşa (1651), Saçbağı Mehmed Paşa (1649), Çağırgan Mehmed Paşa (1649), Demirkazık Halil Paşa (1629), Hadım Mehmed Mesih Paşa (1577).
Sağır Behram Paşa (1576), Derviş Ali Paşa (1575), Özdemiroğlu Osman Paşa (1571), Vezirzade Hasan Paşa (1570), Tavaşî Hüsrev Paşa (1567).
Halhallı Behram Paşa (1564), İskender Paşa (1550), Ayas Paşa (1547), Tokatlızade Mehmed Paşa (1544), Bali Paşa (1542).
Rüstem Paşa (1539), Sofu Mehmed Paşa (1536), Hadım Ali Paşa (1534), İbrahim Paşa (1532), Süleyman Paşa (1530).
Fil Yakub Paşa (1528), Hüsrev Paşa (1521), Kut Hüseyin Paşa (1822), Deli Behram Paşa (1818), Moralı Hacı Ebubekir Sıdkı Paşa (1816).
Kösepaşazade Veliyyüdin Paşa (1803), Ebû Merâk Mehmed Paşa (1802), Ispanakçızade Mustafa Paşa (1773), Kör Hazinedar Ali Paşa (1771), Moldovani Ali Paşa (1771).
Bostancılıktan Mahrec Ahmed Paşa (1770), Çeteci Abdullah Paşa (1759), Kazıkçı Hüseyin Paşa (1743), Tuz Mehmed Paşa (1737), Kalaylıkoz Ahmed Paşa (1692).
Serçeşme Palulu Kemankeş Seyyid Ahmed Paşa (1688), Mirahor Mustafa Paşa (1660), Deli Murad Paşa (1624), Zircirkıran Ali Paşa (1605), Cigalazade Mahmud Paşa (1604)... "Serçeşme Palulu Kemankeş" gibi uzun ve detaylı bir lakap, bu valinin hayat hikayesi hakkında merak uyandırıyor.
Ketenci Ömer Paşa (1602), Kuyucu Murad Paşa (1596), Çulgiydiren Mehmed Paşa (1594) ve Şehid Mehmed Paşa (1583).
SADECE BİR AY GÖREV YAPTILAR
Diyarbakır'da uzun yıllar valilik yapanların yanı sıra 1 ile 6 ay arasında valilik görevini yürütenler de var.
Bunlardan Osmanpaşa (1801-1801) ile Çöteli Zade İbrahimpaşa (1832 1832) birer ay görev yaptı.
Salnamelerde Kadı Necip Efendi (1918) ise Diyarbakır'da görev yapan son vali olarak kayıtlarda yer alıyor.