Birçok Seyyahın Seyahatnamelerinde Bahsettiği Balıklının Balıkları geri döndü.
Diyarbakır Sur İlçesinde efsanelere, türkülere konu olan Balıklı Havuz ve Anzele gözesi, 1978 yılında tamamen tahrip edilir ve havuzun üstüne beton dökülerek şehir suyu şebekesine bağlanır.
Anzele; “Aynı-ı Zülâl”, “Zelha” ve “Zelal” olarak adlandırılan Anzele Su, halk arasında Anzele olarak söylenir ve biliniyor.
Anzele açıkta akar, ikiz kardeşi olan Balıklı Havuzu bir oda şeklinde kapalı bir havuz olarak vatandaşlara hizmet veriyordu, ücret ödeyerek girilir, yüzülürdü (çimilirdi). İşletmecisinin ismi Diyarbakırlıların deyimiyle Xale Tıllo idi.. İçinde balıklar vardı. Parayla içeri girip balıklarla çimerdik (yüzerdik).
Anzele ve Balıklı Havuzunun yani başında mezbahana, yani kesimhane vardı. Anzele ve Balıklı Havuzunun suyu kanalda birleşir mezbahanenin içinde bir dere gibi akar giderdi. Kesilen hayvanların gövde etleri içilen bu suyla yıkanır gövde gövde çengellere asılırdı. Kesimhanenin içinden geçen bu buz gibi su içeriyi klima gibi serinletirdi. Kentteki kasaplara et buradan dağıtılırdı.
Kesimhanenin arka bölümünde dabakhane bulunurdu. Kanalın sağında, solunda dükkanlar kesilen hayvan derilerini işler tuzlar bağlantı kurdukları merkezlere kamyon kamyon gönderirlerdi.
Daha sonra Şehitlik Semti'nde Et Balık Kurumu yapılıp hizmete açınca, hayvan kesimleri burada yapılmaya başlandı. Anzele suyu üzerinde kurulan kesimhane de tarihi özelliğine bakılmadan yıktırıldı.
Anzele ve Balıklı Havuzunun suyu bazı mahallelere içme suyu olarak şebekeye bağlandı. Hatta mahalle sakinleri “bu su balık kokuyor, musluklarda küçük balıklar çıkıyor“ sitemlerini dile getiriyorlardı.
Daha sonra bir süre itfaiye merkezi olarak düzenlendi, kullanıldı. İtfaiye arabalarına buradan su dolduruluyordu.
Daha sonra Anzele ve Balıklıdaki itfaiye Müdürlüğü başka yere taşındı. Bir Anzele projesi hazırlandı ve otantiğinden uzak, Balıklı Havuzunun olmadığı bir düzenlemeye gidildi. Bunu gören ve çocukluğu o mahallede geçen Atik Tartuk isimli mahalle sakini bana 'Anzelenin otantüğünü bozuyorlar' deyince, ben de Anzele ve Balıklı Havuzunun ikiz kardeş olduğunu, biri olup, diğerinin yok sayılmasının özüne aykırı olduğunu düşünerek günlerce Anzele ve Balıklı Havuzu ile ilgili gazetedeki köşemde yazılar yazdım, eski resşmlerini yayınladım.
Büyükşehir Belediyesi yaptığı inşaatın bölümlerini yıkarak şimdiki halini aldı Ve balıklarda geri döndü. Yani Balıklı Havuzunda balıklar vardı ve o balıklar havuzun tarihi kadar eskiydi.
Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan tarihi Anzele suyunda, Şanlıurfa'da bulunan Balıklı Göl'deki gibi geçmişte var olan balıklar son zamanda ortaya çıktı. Bu balıkların bir süre kaybolmasının asıl nedeninin iki gözenin de arka bölümüne ince gözenekli tel örgünün yapıldığı iddia edilmektedir.
Vatandaşlar, özellikle çocukların yaz sıcağında serinlemek için 'havuz' olarak kullandığı alanın, koruma altına alınarak, çevresinin yeniden düzenlenerek turizme kazandırılmasını istiyor.
devam edecek