25 bin kişinin 101 yıl önce terk ettiği hayalet köy

Ferit Aslan

Muğla’nın Fethiye ilçesinde 101 yıl önce 25 bin kişinin yaşadığı ve “Mübadele” ile terk ettiği hayalet köy Kayaköy, mimari yapısı ile hayran bıraktırıyor.

MUHTEŞEM MİMARİ YAPILAR

Fethiye’den Ölüdeniz’e giderken Hisarönü Köyü'nü geçip çamlar arasından 5 kilometre ilerledikten sonra dağların yamacında bir hayalet köy karşısına çıkıyor. Adı Kayaköy olan ve 101 yıl öncesine kadar Rumların yaşadığı bu köydeki evlerin yapısı görenleri şaşırtıyor.

“IŞIK VE MANZARA KONUSUNDA SAYGILI YAPILAR”

Birbirlerinin manzara ve ışık açılarını engellemeyen ve birbirlerine saygı ile dizilmiş evlerde 101 yıl öncesine kadar 25 bin kişi yaşamış. Eski adıyla Levissi olan Karaköy’de, 3500 evin yanı sıra 2 kilise ve 14 papel bulunuyor. 

“RUMLAR EKİLİR ALANA EV KURMAZMIŞ”

Anadolu’da yaşayan Rumların iyi tarım yapması nedeniyle evlerini ekilir arazi yerine dağlık alana kurulması ile bilindikleri için köy evleri dağın yamacındaki kayalık bölgele inşa edilmiş. 

“101 YIL ÖNCE 25 BİN KİŞİ GÖÇ ETTİ”

İstiklal Savaşı'ndan sonra "Mübadele"de köyün 25 bin sakini Yunanistan'a göç edince, Kayaköy 101 yıldır hayalet köy olarak ta biliniyor. Mübadeleden önce kız ve erkek ilkokulları, doktor ve eczaneleri bulunan köy çok canlı bir yerleşim birimi olarak biliniyor. 

“GİDENLER DE, GELENLER DE MUTLU OLAMADI”

Mübadele ile Kayaköy yani Levissi’ye gelen müslüman mübadiller, burayı pek sevmeyince çoğu başka yerlere göçmüş. Kayaköy’den Yunanistan'a gidenler ise, Atina yakınlarında bir yabanıl yere iskan edilmişler. Burayı mamur edip adına Nea Makri demişler. Yani "Yeni Fethiye"yi kurmuşlar.

Ege bölgesindeki kavurucu sıcaklarda bile serin havası ile turistlerin uğrak yeri olan hayalet köy, yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekiyor. Kayaköy’ün özellikle mimari yapısı görenleri kendine hayran bıraktırıyor. Hayalet köydeki evlerin kapı, pencere ve ahşap çatı döşemeleri doğal etkenler ile yok olunca kent bugünkü görünümünü aldı.  

KAYAKÖY (HAYALET KÖY) TARİHİ

Antik Dönemde Karmylassos olarak bilinen Kayaköyü'nün gemişi filolojik verilere göre, M.Ö. 3 binlere kadar gitmesine rağmen mevcut kalıntılarda M.Ö. 4. yy. dan daha eskiye giden buluntu henüz ele geçmemiştir. Kentin yamacında kurulmuş olan evler, 19. yy.in ikinci yarısı ile 20. yy.'in ilk çeyreğinde yapılmış olan ve o yıllardaki adı Levissi olan Rum yerleşimine aittir. 1923’ deki nüfus mübadelesi gereği boşaltılan kentteki yapılar, megaron (dikdörtgen biçimli konut) basitliğindeki yapılardan gelir düzeyinin yükselmesiyle, sarnıç, avlu ve ana mekandan oluşan daha gelişmiş bir yapıya doğru gelişme gösterir.

Birbirlerini manzara ve ışık açısından engellemeyen ve çoğunlukla 50 m2 ölçülerinde olan evlerin yanında, 14 şapel, 2 kilise (Taxiarhis ve Panayia Pirgiotissa), 2 okul binası ve 1 gümrük binası bulunmaktadır. Evlerin genellikle penceresiz ve alçak olan bodrum katlarında deri üretiminde kullanılan çukur elemanlar bulunmaktadır.

Evlerin hemen her odasında ısıtma ve pişirmede kullanılan ocaklar ve çevresinde yüklükler vardır. Bodrum kat üzerine 2 katlı olarak yapılmış evlerin kapı, pencere ve ahşap çatı döşemeleri doğal etkenler ile yok olmuş ve kent bugünkü görünümünü almıştır. 

Kayaköy ve çevresi 3. derece Arkeolojik ve Kentsel Sit Alanı olarak belirlenmiş olup, 760 adet yapı Korunması Gerekli Kültür Varlığı olarak tescillenmiştir.