Meral Özdemir
Diyarbakır'a sürgüne gönderilen Bulgarların burada, gizlice gazete çıkardığını biliyor musunuz?
Diyarbakır'ın basın tarihine dair yapılan araştırmalar, özellikle Prof. Cavit Orhan Tütengil'in 1954 yılında yayımlanan "Diyarbakır Basın Tarihi Üzerine Notlar - Gazetelerle Dergiler" adlı eseri ve 1966 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü'nde yayımlanan "Diyarbakır Basını ve Bölge Gazeteciliğimiz" adlı araştırması ile aydınlatıcı bilgiler sunuyor.
KÜRTÇE GAZETE
Diyabakır'da 116 yıl önce bazı kaynaklarda, bir ''Kürtçe' gazetenin çıkarıldığı yer alıyor. Ancak, bu gazeteyle ilgili bir baskı bulunmazken, Tütengil, bu konuya da yer veriyor.
İstanbul'da 7 Aralık 1979 günü katledilen Prof. Tütengil'in 1954 yılında yayımlanan ''Diyarbakır Basın Tarihi Üzerine Notlar - Gazetelerle Dergiler'' başlıklı eserin ön sözünde, Diyarbakır'da Kürtçe haftalık yayımlanan bir gazeteden söz ediliyor.
BULGARLAR'IN GİZLİ BASTIKLARI GAZETE
Tütengil'in 1966 yılında yaptığı araştırmada, Diyabakır'da el yazısı ve teksirle çoğaltılmış 2 gizli gazete olduğu kaydediliyor.
Gazetelerden birinin Diyarbakır'a sürgüne gönderilen Bulgarlar'a, diğerinin de Ziya Gökalp'e ait olduğu belirtildi.
Sürgündeki Bulgarların dayanma gücünü artırmak ve onlara moral vermek amacıyla 1875 yılında Diyarbakır'da el yazısıyla ve Bulgarca "BIDNİNA" (İstikbal) adlı bir gazete çıkardığı ve bunu dağıttıkları ifade edildi.
İkinci gizli gazete ise İstanbul Baytar Mektebi son sınıf öğrencisi Ziya Gökalp'in 1898 yazında tatil için geldiği Diyabakır'da kurduğu gizli cemiyet için şapıgrafla çıkarıdığı "BAHAR"dır. Her iki gazetenin de ömrü kısa sürdü.
AMERİKA'YA GÖNDERİLEN ERMENİ VE SÜRYANİ DERGİLERİ
Prof. Tütengil ve tarihçi yazar Av. Şevket Beysanoğlu'nun araştırmalarında, Diyarbakır'da Ermeni ve Süryaniler tarafından da dergiler çıkarıldığı yer alıyor.
Araştırmalara göre, 1900 yılı başlarında Diyabakır'da yurt dışına ve özellikle Amerika'ya gönderilen Ermenice ve Süryanice dergiler çıkarılıyordu.
Bu dergiler arasında yer alan "Kevkeb Medinho" (Şark Yıldızı) ve "Şifuro" (Güzel Seda) iki derginin de Süryani harfleriyle Türkçe olarak yayımlandığı belirtildi.
KAYNAK: ''Anadolu'da Gazetecilik ve Diyarbakır Basını / Mehmet Mercan''