Aziz Fidanci
Güneydoğu Anadolu'nun derinliklerinde yankılanan Dengbejlerin büyülü sesleri ve kadim hikayeleriyle tanışın. Diyarbakır'ın tarihi Sur sokaklarında yaşanan bu kültürel serüven, müzik, aşk, ve tarihle harmanlanmış unutulmaz anılara kapı aralıyor.
Anadolu Bölgesi'nde yüzyıllardan beri varlığını sürdüren denbejlik geleneği, günümüzde hala canlılığını koruyor. Denbejler, masalları, destanları, övgüleri ve kahramanlıkları yanık sesleriyle anlatarak dinleyicilerini büyülüyor.
Diyarbakır'ın tarihi Sur sokakları, âşıklar diyarı Denbej Evi'ne ev sahipliği yapıyor. Güçlü bir hafızaya sahip denbejler, en yüksek oktavda kullandıkları tepe sesleriyle misafirlerini cezbetmeyi başarıyor. Arbane ile kendilerinden geçen denbejler, güçlü diyafram kullanarak etkileyici performanslar sergiliyor.
Duygu yoğunluğu en üst safhada
Denbejler, roman, öykü ve habercilik teknikleriyle ezgilerini icra ederken, dinleyicilerini olayların içine çekiyor. Anlatılan olaylar betimlenirken denbejler, birbirlerinin seslerine kafa tutar gibi nameler yapıyorlar. Ülkede yaşanan olayları, savaşları, aşkları ve ruh hallerini yankılandıkları bölgeler üzerinden anlatan denbejler, duygu yoğunluğunun en üst safhalarında bulunuyor.
Dengbejlerin performansları, kuşaktan kuşağa geçeceğe benzeyen güçlü bir etki bırakıyor. Ses renklerini farklı tekniklerle dinleyicilere aktaran denbejler, gırtlakta yaptıkları etkileyici namelerle büyülüyor. Tiz ve tepe seslerini kullanarak insanı kendinden geçiren denbejler, duygusal bağ kurdukları zaman dinleyenleri ağlatma yeteneğine sahipler.
Herkes duygu dolu bir hikayenin içinde kendini bulabiliyor
Denbejlerin ses performanslarını dinlerken, nefesin diyaframın en güçlü haliyle namelerle süslendiği gözlemleniyor. Diyafram nefesini güçlendirmek için kullanılan ilginç bir uygulama ise bir kaba su konularak, bir kamış daldırılarak saatlerce suya üfleme yöntemidir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşatılan bu kadim sanat, sadece Kürtçe bilenlere değil, herkese duygu dolu bir hikayenin içinde kendini bulma fırsatı sunuyor. Denbejlik geleneğinin bu benzersiz örnekleri, bölgenin zengin kültür mirasının önemli bir parçasını oluşturuyor.
Diyarbakır'ın Tarihi Sur İlçesinde Dengbejlerin Büyüsü
Diyarbakır'ın tarihi Sur ilçesinde, Kürt destanlarını dile getiren denbej camiası, her yaştan insanın ilgi odağı haline gelmiş durumda. Günümüzde ilgi gören Dengbejler, sanatlarını icra etmek için Diyarbakır'ın tarihi sokaklarındaki Dengbej Evi'ni kullanıyor. Bu mekanda her gün gerçekleşen performanslar, ziyaretçi sayısını günün her saati yüzlerle ifade ediyor.
Dengbej, Kürt sözlü edebiyatında stran söyleyenlere verilen bir isimdir. "Deng" kelimesi ses, "Bêj" kelimesi ise söylemek anlamına gelir. Dengbejlik, çok eski zamanlara dayanan bir gelenek olup nesilden nesile aktarılmış ve günümüze kadar ulaşmıştır. Bu gelenek, köy köy dolaşarak söylenen dervişvari ezgileri içermekte ve sözlerinde derin anlamlar barındırmaktadır.
Bulundukları bölgenin sorunlarını, yaşanmış gerçek olayları da anlatırlar
Dengbejler, sadece müzik yapmakla kalmayıp, aynı zamanda bulundukları bölgenin sorunlarını, kültürel alt yapısını ve yaşanmış gerçek olayları da anlatan bir topluluktur. Bu sanat dalı, Erzurum, Van, Kars, Ağrı, Diyarbakır, Şanlıurfa, Hakkari, Mardin gibi farklı bölgelerde yaygındır. Diyarbakır'da ise kendilerine ait bir ev olan "Dengbej Evi," tarihi Sur sokaklarında yer alarak her gün yüzlerce konuğu ağırlamaktadır. Bu ev, farklı kesimlerden gelen ziyaretçilere ev sahipliği yaparak, Diyarbakır'ın kültürel zenginliğini sergilemektedir.
Zengin kültürel mirası sürdürüyorlar
Ünlü denbejlerin geçmişten günümüze taşıdığı bu gelenek, bölge bölge bilinen isimlerle özdeşleşmiştir. Evdalê Zeynikê, Egidê Cimo, Xerabetê Xeco, Ayşe Şan, Tahsin Taha, Evdilayê Goyi, Fatma İsa, İsa Berwari, Şakıro, Kazo, Seyitxane Boyaxçi ve Şex Sile gibi ünlü denbejler, bu zengin kültürel mirası sürdürmeye devam etmektedir.
Dengbejlerin dilindeki en ünlü aşk destanları arasında Mem ile Zin, Siyabend Xece, Zembilfiroş gibi isimler öne çıkmaktadır. Bu destanlar, sadece bir müzik türü değil, aynı zamanda Kürt kültürünün derin birer parçası olarak kabul edilmektedir. Dengbejler, tarih ve yaşanmış gerçek olayları da içeren bu destanlar aracılığıyla kültürel bir mirasın yaşatılmasına önemli bir katkı sağlamaktadır.
