Siverek'te 1900'lerde iptal edilen projeyi Diyarbakır'a kaydıran Vali, ancak hayalini gerçekleştiremeden ayrıldı.
Diyarbakır Vilayet ve Maarif Salnameleri'nde yer alan bilgilere göre, Diyarbakır'ın köklü geçmişinde, tarımın modernleşmesi ve bölge halkının yaşam standardının yükseltilmesi amacıyla önemli bir proje hayata geçirilmek istendi. Bu proje, ünlü şair Nazım Hikmet'in büyükbabası Diyarbakır Valisi Mehmed Nazım Paşa'nın en büyük hayallerinden biriydi.
''NUMUNE ÇİFTLİĞİ'' RÜYASI VE ENGELLER
Bugün Şanlıurfa'ya bağlı olan Siverek ilçesi Osmanlı döneminde Diyarbekir'in ilçesiydi. Siverek'te uygulanmak istenen ''Siverek Numune Tarlası''nın önemini yitirmesi ve lağvedilmesiyle, Diyarbekir Vilayeti Encümen ve Hey’et-i Umumiyesi çiftlik için yeniden harekete geçti.
Siverek'te iptal edilen projenin Diyarbakır'da gerçekleştirilmesi amacıyla vilayetin 1914 yılı bütçesine 100.000 kuruş ödenek konularak, uygun arazi arayışlarına başlandı.
Mehmed Nazım Paşa da, bölgedeki tarımı geliştirmek ve çiftçilere örnek olması amacıyla ''Diyarbakır Numune Çiftliği'' kurulmasına dönük yoğun çalışmalara başladı.
Bu amaçla, dönemin yetkililerine başvuruldu, bütçeden pay ayrıldı, ama, bir türlü engeller aşılamadı.
TARİHİN SAYFALARINDAN BİR HİKAYE
Bürokratik engellerin ve öngörülemeyen durumlara rağmen çalışmalarını sürdüren Nazım Paşa, uzun süren uğraşlar sonucu çiftlik için arazi buldu. Ancak, bu kez de arazi, başka bir borçtan dolayı haczedilmiş çıktı. Bu durum, projenin yıllarca gecikmesine neden oldu.
BİR RÜYANIN SONU
Ne yazık ki, tüm bu çabalara rağmen ''Diyarbakır Numune Çiftliği'' projesi hayata geçirilemedi. Nazım Paşa'nın bu büyük hayali, bürokratik engeller ve öngörülemeyen durumlar nedeniyle yarım kaldı.
UNUTULMAYAN BİR HİKAYE
Nazım Paşa'nın bölgeye olan hizmetlerini ve tarıma verdiği önemi gösteren Diyarbakır Numune Çiftliği Projesi, tarihin tozlu sayfalarında yer alıyor.
Bu projenin hayata geçirilememesi, Diyarbakır'ın o dönemlerde tarım alanında daha hızlı gelişmesini engelleyen önemli bir faktör oldu.
Eğer bu çiftlik kurulabilseydi, bölgedeki tarımın modernleşmesi ve çiftçilerin yaşam standardının yükseltilmesi çok daha hızlı gerçekleşebilirdi.
Bir süre sonra valilik görevinden ayrılan Nazım Paşa, hayali olan Diyarbakır Numune Çiftliği Projesi'ni gerçekleştiremedi, bize bürokratik engellerin ve öngörülemeyen durumların, büyük projelerin hayata geçirilmesini nasıl engellediğini gösteren önemli bir ders vermektedir. Bu ders, bugün de güncelliğini korumaktadır.
Diyarbakır'ın geleceği için tarımın modernleşmesi ve çiftçilerin desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla, geçmişteki hatalardan ders çıkararak, yeni projelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Diyarbakır Numune Çiftliği Projesi, bugün bile unutulmayan bir miras olarak yaşamaktadır. Bu proje, aynı zamanda, Diyarbakır'ın geçmişinde tarımın ne kadar önemli bir yer tuttuğunu da göstermektedir.
"Diyarbakır'ın Kalbinde Yaşayan Bir Rüya"
Diyarbakır Numune Çiftliği projesi, bugün bile Diyarbakır halkının kalbinde yaşayan bir rüya olarak yer almaktadır. Bu rüya, bir gün gerçekleşeceği umuduyla, gelecek nesillere aktarılmaktadır.
KAYNAK: Doç. Dr. Hatip Yıldız / Diyarbakır Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi
