Diyarbakır'ın tarihi dokusunda, yüzyıllardır ayakta duran bir yapı, sırlarla dolu geçmişiyle ziyaretçilerini büyülüyor: Fatih Paşa Camii, diğer adlarıyla Kurşunlu Cami veya Bıyıklı Mehmet Paşa Camii. Bu cami, sadece bir ibadethane değil, aynı zamanda farklı inançların ve kültürlerin izlerini taşıyan bir zaman yolculuğu.
Tarihi kayıtlara göre, Diyarbakır'ın 1515 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine girmesiyle Bıyıklı Mehmet Paşa vali olarak atandı. 1516-1520 yılları arasında, şehrin ilk Osmanlı Valisi Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından inşa ettirildiği bilinen caminin, aslında bir katedralden dönüştürüldüğü kaydedildi.
Daha önce Ermenilere ait olan St. Theodoros Katedrali, 1518 yılında camiye çevrilerek Kurşunlu Cami adını aldı.
DİYARBAKIR'IN ÇOK KÜLTÜRLÜ GEÇMİŞİ
Cami, Diyarbakır'ın zengin çok kültürlü geçmişine de ışık tutuyor. 19. yüzyıl seyyahlarından H. Petermann ve Buckingham'ın notları, şehirdeki farklı inançlara ait ibadethaneler hakkında önemli bilgiler sunuyor.
Bu kayıtlara göre, Diyarbakır'da Rum, Süryani, Keldani, Ermeni Katolik ve Ortodoks Ermeni kiliselerinin yanı sıra bir de sinagog bulunuyordu.
Seyyahların anlatımlarına göre, Diyarbakır’daki gayrimüslimlere ait ibadethaneler hakkında şu bilgilere yer veriliyor:
''Bu çerçevede H. Petermann, kentte; bir Rum Kilisesi, bir Sürayani Kilisesi, bir Keldani Kilisesi, bir Ermeni Katolik Kilisesi olduğunu ve Ortodoks Ermenilere ait ise iki kilise olduğu bilgisini verdikten sonra söz konusu bu iki kiliseden birsinin isminin Surp Sarkis, diğerinin ise Surp Giragos olduğunu belirtmektedir.
Ayrıca Diyarbakır’daki Kurşunlu Camisinin de daha önce St. Theodoros adında Ermenilere ait bir katedral olduğunu belirten seyyah, katedralin 1518 yılında camiye dönüştürüldüğü bilgisini vermektedir. Petermann ayrıca kentte Yahudilere ait bir sinagogun olduğu bilgisini de vermektedir.
Gayrimüslim grupların kilise sayısı noktasında benzer bilgileri veren Buckingham ise bu kiliselerin iç dekorasyonlarına dair detaylar paylaşıyor.''
TARİHİN İZİNDE BİR YOLCULUK
Fatih Paşa Camii, sadece mimarisiyle değil, aynı zamanda taşıdığı tarihi ve kültürel mirasla da dikkati çekiyor. Cami ve çevresindeki diğer ibadethaneler, Diyarbakır'ın farklı inançların bir arada yaşadığı, zengin ve renkli geçmişine tanıklık ediyor. Bu tarihi yapılar, geçmişten günümüze uzanan bir köprü kurarak, ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim yaşatıyor.