Diyarbakır ve Adana'da bir zamanlar yaygın olan Trahom nedeniyle iki ayrı başkanlık kuruldu.
Bugün çoğu kimse adını ve ne olduğunu bilmediği ''Trahom'' salgını Cumhuriyet'in ilk yıllarında Türkiye'yi oldukça zora soktu.
Mısır, Irak ve Suriye'den Anadolu'ya geçerek yayılan hastalık Cumhuriyet'in ilk yıllarında giderek etkili oldu.
Türkiye'de yayılmaya başlayan, ancak Güney ve Güneydoğu illerinde etkisi daha fazla olan trahom, insanların yüzde 90'ına kadar yayılmıştı.
KÖY GÖZ TEDAVİ EVLERİ KURULDU
Diyarbakır salnamelerinde ve çeşitli kaynaklarda yer alan bilgilere göre, Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti İbrahim Refik Saydam (Sağlık Bakanlığı) 1925 yılında güney ve güneydoğu illerinde etkili olan trahomla mücadele için önemli adımlar attı.
Köylülerin tedavi için şehre gitmek zorunda kalmaması ve hastalığın bulunduğu yerde etkin mücadele edilmesi amacıyla ''Köy Göz Tedavi Evleri kuruldu.
BAŞKANLIK MERKEZLERİ KURULDU
Bu dönemde açılan 86 Köy Tedavi Evleri'nin yanı sıra 16 hastane, 39 dispanser kuruldu.
Trahomun yaygın olduğu ve ilk dönemlerde yüzde 90'lara vardığı belirtilirken, Diyarbakır ve Adana Trahom Savaş Kurulu Başkanlığı haline getirildi.
23 YIL SONRA SAĞLANAN BAŞARI
Türkiye’nin güney ve doğu bölgelerinde uzun yıllar boyunca ciddi bir sağlık sorunu olan trahom, yapılan yoğun mücadeleler sonucu büyük ölçüde kontrol altına alındı.
1925 yılında başlayan ve yıllar içinde giderek genişleyen trahomla mücadele çalışmaları, özellikle 1948 yılına kadar kayda değer sonuçlar verdi.
Bölgede 1990'lı yıllardan sonra görülme sıklığı azalan trahom ile ilgili hastane ve dispanserler de kapatıldı.
Diyarbakır'da da 1937 yılı sonunda kurulan 1o yatak kapasiteli Diyarbakır Trahom Hastane ve Dispanseri 1990'lı yıllarda kapandı.
TRAHOM NEDİR
Trahom, göz kapaklarının altında kabarcıklar oluşmasıyla başlayan, tedavi edilmezse kirpiklerin içeriye kıvrılması ve saydam tabakada yaralar çıkması sonucu körlüğe yol açabilen bulaşıcı bir hastalıktır.
Chlamydia trachomatis bakterisinin neden olduğu bu hastalık, özellikle hijyen koşullarının düşük olduğu yoksul bölgelerde yaygındır.
Fransızca trachome ''bir göz hastalığı'' sözcüğünden alıntıdır.
KAYNAK: Doç. Abdulaziz Kardaş, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü
