NAZMİ KAHRAMAN
Elazığ'ın Maden ilçesinde yer alan Ergani Bakır Madeni'nin sondaj ve işletilmesi 8 Ağustos 1918 tarihinde İtibar-i Milli Bankası ile yapılan bir mukavelename ile 30 yıllığına Alman Deutsche Bank'a devredildi.
Cumhuriyet'in ilan edilmesinden sonra Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı'nın en önemli hedeflerinden biri olan maden sanayinin geliştirilmesi, Ergani Bakır Madeni'nin devletleştirilmesiyle büyük bir ivme kazandı. Uzun yıllar Deutsche Bank'ın kontrolünde olan maden, 1936 yılında 850 bin Türk Lirası karşılığında Etibank tarafından satın alındı.
Meclis'te 11 Haziran 1936'da onaylanan bu tarihi anlaşmanın, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığı yolunda attığı önemli adımlardan biri olarak tarihe geçtiği belirtiliyor.
Çeşitli kaynaklarda yer alan bilgilere göre, Etibank'ın, madenin en büyük hissedarı olarak yönetimi devraldığı ve Makine Yüksek Mühendisi Şevket Turgut'u işletme müdürü olarak atadığı kaydediliyor.
''Mayıs 1937'de izabe fabrikasının temeli atıldı ve 23 Mart 1939'da fabrika üretime başladı. Yüksek tenörlü cevher sayesinde doğrudan izabe işlemi ile blister bakır üretimi gerçekleştirildi. Fabrika, 3 vardiya ile çalışarak yıllık 7.500-10.000 ton yüzde 98-99 saflıkta blister bakır üretti'' denilen arşiv belgelerinde, işletmenin kapasitesini artırmak ve dış finansmanı sağlamak amacıyla Eximbank'tan 8 milyon 50 bin dolarlık kredi alındığı ifade ediliyor.
Türkiye İş Bankası'nın elindeki hisseleri de satın alan Etibank'ın fabrikanın tüm sermayesine sahip olduğu bildirilirken, 17 Haziran 1949'da Türkiye Bakır İşletmeleri Müessesesinin kapatıldığı ve Ergani Bakır İşletmesi'nin bağımsız bir müessese haline getirildiği belirtiliyor.
