Diyarbakır, tarih sahnesinin önemli bir oyuncusu olan Gertrude Bell'in de dikkatini çekmiş ve not defterlerine yansımış eşsiz şehirlerden biri. İngiliz arkeolog ve gezgin, 1909 ve 1911 yıllarında iki kez ziyaret ettiği Diyarbakır'ı, zengin tarihi ve kültürel dokusuyla birlikte gözlemlemiş ve notlarına aktarmış.
Oxford Üniversitesi'nin kapılarını aralayan ilk kadınlardan biri olan Bell, Ortadoğu coğrafyasına duyduğu derin ilgiyle tanınıyor. Bölgedeki birçok medeniyeti ve kültürü yakından inceleyen Bell, Diyarbakır'da da Bizans ve Sasani eserlerinin şehre kattığı güzelliği hayranlıkla ifade ediyor.
''ORTADOĞU'YA AÇILAN EN ÖNEMLİ KAPI''
''Diyarbakır, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Anadolu'nun Ortadoğu coğrafyasına açılan en önemli kapılarından biri'' diyen Bell, şehrin zenginliklerini sadece tarihi eserlerle sınırlı tutmuyor. Türk, Kürt ve Arap halklarının bir arada yaşadığı bu kozmopolit şehirde, farklı dillerin ve kültürlerin iç içe geçtiğini vurguluyor.
İNGİLİZLERİN İLGİSİNİ ÇEKEN ŞEHİR
Araştırmacılar, Bell'in Diyarbakır gözlemlerinin, sadece akademik çalışmalara değil, aynı zamanda fotoğraflarına da yansıdığını kaydederek, şehrin tarihi dokusunu, sokaklarını ve insanlarını ölümsüzleştiren bu fotoğrafların, bugün de Diyarbakır'ın geçmişine ışık tuttuğunu söyledi.
İngilizlerin Ortadoğu'ya gösterdiği ilginin, Diyarbakır gibi stratejik bir şehirde daha da yoğunlaştığını kaydeden araştırmacılar, zengin kaynakları ve tarihi dokusuyla dikkati çeken Diyarbakır'ın, İngilizlerin de yakından takip ettiği bir şehir olduğunu belirtti.
Araştırmacılar, Gertrude Bell'in Diyarbakır notlarının, sadece bir kaşifin gözlemlerini değil, aynı zamanda dönemin siyasi ve kültürel atmosferini de yansıttığını ifade ederek, şunları kaydetti:
''Bell'in bu notları, bugün de tarihçiler ve araştırmacılar için önemli bir kaynak niteliği taşıyor. Sonuç olarak, Gertrude Bell'in Diyarbakır'a yaptığı ziyaretler, hem şehrin zengin tarihine hem de dönemin siyasi ve kültürel atmosferine dair önemli bilgiler sunuyor. Bell'in gözünden gördüğümüz Diyarbakır, bugün de ziyaretçilerini büyüleyen, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dolu bir şehir olarak varlığını sürdürüyor.''