Ferit Aslan
Her yeri tarih kokan Diyarbakır’da, 153 yıl önce Yetimhane olarak yapılan daha sonra Sanayii mektebine dönüştürülen ve son olarak Gastronomi ve İnovasyon merkezi olan binanın çarpıcı hikayesini biliyor musunuz?
Dicle Üniversitesi kurulmadan ilk Tıp Fakültesi, Ortaokul, Milli Eğitim Müdürlüğü, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası şimdi de Gastonomi ve İnovasyon merkezi olarak kullanılan, “Hamidiye Sanayii Nefise Mektebi” nin binasından söz ediyoruz. Dicle Nehrine bakan ve altında akan şelalesi ile görkemli tarihi yapının hikayesi bundan 153 yıl önce başlıyor.
YETİMHANE OLARAK YAPILDI
Söz konusu tarihi yapı 1870 yılında Diyarbakır’daki Müslüman ve gayrimüslimlerin yetim çocukları için Yetimhane olarak yapıldı. Bir süre kullanılan yapı, uzun bir süre metruk olarak kaldı. 1896 yılında Vali Halit bey tarafından toplanan bağışlarla yeniden inşaa edildi.
SANAYİİ HRİSTİYANLARIN TEKELİNDEN ALINMAK İSTENDİ
O dönemde Diyarbekir’de sanayinin gelişimi sınırlı olduğu gibi, mevcut olan da Hıristiyanların tekelindedir. Bölgede Müslümanların en fazla ihtiyaç duyduğu zirai aletlerin tedarik ve tamirinde bile Hıristiyanlara müracaat ediliyordu. Bu durumun önüne geçmek için Müslüman çocuklarından sanatkar, özellikle de marangoz ve demircilerin yetiştirilmesi gerekli görülmüş. Bina bu kez ziraat aletlerinin yapımı, marangoz ve demircilerin yetişmesi için sanayii mektubu olarak işlev gürdü.
2.Abdulhamit döneminde bina yeniden restore edildi ve “Hamidiye Sanayii Nefise mektebi” olarak hizmet vermeye başladı. Binanın önüne ise görkemli bir “Hamidiye çeşmesi” yapıldı.
Tarih kayıtlarında daha sonra öğretmen okuluna çevrildiği belirtilen bina, birinci dünya savaşında kapanmış ve Cumhuriyet ilk yıllarında ise ilkokul olarak hizmet vermiştir.
DİYARBAKIR’IN İLK TIP FAKÜLTESİ
Dicle Üniversitesi kurulmadan önce Ankara Üniversitesine bağlı Tıp Fakültesinin ilk binası olarak da hizmet veren bina, daha sonra Üniversitenin kurulması ile yeniden Ortaokul olarak hizmet verdi. Milli Eğitim Müdürlüğünün de uzun süre kullandığı tarihi bina, daha sonra Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odasına ev sahipliği yaptı. 153 yıllık tarihi bina son olarak kurulan Gastronomi ve İnovasyon merkezi oldu.
