Ferit Aslan
Günümüzde milyonlarca öğrencinin kapısından girmek için aylar hatta yıllarca ter döktüğü Üniversitelere girmenin yolu YKS sınavından geçerken, 88 yıl önce bunun, “Devlet Olgunluk İmtihanından” geçtiğini biliyor muydunuz?
Son yıllarda sürekli değiştirilen ve adeta, “yap boz” tahtasına çevrilen üniversiteye giriş sistemi, acaba Cumhuriyet ilk yallarında nasıldı? ÖSYM’nin olmadığı o dönemlerde liseyi bitiren öğrenciler Üniversitelere nasıl girerdi?
ÖNCE LİSE MEZUNİYET SINAVI İLE ÜNİVERSİTELERE GİRİLDİ
Cumhuriyetin ilk yıllarında (1926-1935) lise mezunu sayısı az olduğundan Üniversiteye giriş hakkı, lise programında yer alan derslerin hepsinden yapılan ‘Lise Mezuniyet Sınavı’ adlı sözlü sınavla öğrencilere verildi. Bu dönemde, liseden mezun olmak yükseköğretime geçiş için yeterli görülmüş, lise mezunları arasından üniversiteye gidecekleri seçmek için herhangi bir özel yöntem uygulanmamış.
DEVLET OLGUNLUK İMTİHANI
Milli Eğitim Bakanlığı, 88 yıl önce, lise’den Üniversiteye giriş için, “Devlet Olgunluk imtihanını” getirdi. Lise bitirme sınavına, Devlet Olgunluk Sınavı da eklenerek üniversiteye geçiş hakkı bu iki sınava bağlandı. Bu sistemde, Bitirme Sınavı’ndan geçmiş ve Lise Bitirme Diplomasını alanlar eğer üniversiteye gitmek istiyorlarsa Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan ‘Devlet Olgunluk Sınavı’na girmeliydi.
YILDA 2 KEZ YAPILIYORDU, 4 SAAT SÜRÜYORDU
Bakanlık, 1936 yılında Lise İmtihan Talimatnamesinde, “Devlet Olgunluk Sınavı’” nın amacını, “Yüksek tahsilin aradığı değer ve kabiliyetteki kişileri seçmek” olarak açıkladı. Eylül ve Haziran aylarında yılda 2 kez yapılan ve 4 saat süren sınavın soruları Bakanlık tarafından hazırlanıyordu.
Devlet Olgunluk Sınavı’nın uygulamada olduğu dönemlerde, öğrenciler Edebiyat ve Fen kolu olmak üzere iki alandan gördükleri kollara görev sınava giriyordu.
OLGUNLUK VE BİTİRME SINAVI TEK SINAV HALİNE GETİRİLDİ
Bugüne kadar üniversiteye geçiş sistemlerinde en uzun süre uygulamada kalan Devlet Olgunluk Sınavı ve Bitirme Sınavları 1955 yılında tek sınav haline getirildi. “Devlet Lise Sınavı” adı verilen sistem ile öğrenciler Türkçe kompozisyon ortak olmak şartıyla sadece kendi alanlarında yer alan derslerden sınava tabi tutuluyordu.
HER LİSE KENDİ SINAVINI YAPMAYA BAŞLADI
Üniversiteyi geçiş sınav sisteminde 1958 yılında bir değişiklik yapıldı ve her lise kendi “Devlet Lisesi Sınavını” yapmaya başladı. 1962-1963 eğitim yılında Ankara Üniversitesi’nin fakülteleriyle merkezi sınav sistemine geçiş yapıldı. Test ve Araştırma Bürosu ve üniversite yetkililerinin beraber yer aldığı bu merkezi sınav düzenlemesine zamanla İstanbul Üniversitesi ve bazı başka üniversiteler de katılmaya başladı.
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) kurulmadan önce hayata geçirilen Devlet Olgunluk Sınavının, hem seçme hem de yerleştirme amacıyla uygulanan ilk sistem olduğunu söylenilebilir.
Dicle Üniversitesinde 8 yıllık Rektörlük yapan 92 yaşındaki Prof. Dr. Sedat Arıtürk, 92 yıllık yaşamını kaleme aldığı kitabında, eğitim hayatında aldığı diplomalara yer verdi. Prof. Dr Arıtürk’te “Devlet Olgunluk Diploması” alarak Tıp Fakültesine kayıt yapmıştı.
