Bilim insanları depremlerin önceden bilinmesiyle ilgili çalışmalarını sürdürüyor. Saniyelerin dahi hayati önem taşıdı depremlerin önceden belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmalar kapsamında plastik tabakalar arasındaki çatlaklar üzerinde laboratuvar deneyleri gerçekleştirildi.
Kırıkların nasıl çalıştığına dair temel fizik prensipleri ortaya konulurken, özellikle, iki yüzey arasındaki sürtünmenin aniden kırılmaya nasıl dönüştüğü incelendi.
Kudüs İbrani Üniversitesi'nden fizikçi Jay Fineberg, bu bulguların gerçek depremler için de geçerli olduğunu belirtiyor.
PEKİ DEPREMLER NASIL ATEŞLENİYOR?
Tektonik plakaların hareketi sonucu fay hatlarında stres biriktiğini ve bu stresin, sonunda bir kırılmaya yol açtığını anlatan Fineberg, kırılma sürecinin ani olmadığını, önce bir çatlak oluştuğunu ve bu çatlağın hızla yayıldığını açıkladı.
DOĞA BU ÇATLAĞI NASIL YARATIYOR?
Fineberg ve ekibi, bu soruyu teorik matematik ve laboratuvar deneyleriyle araştırdı.
Pleksiglas bloklar kullanarak deprem benzeri çatlaklar oluşturan Fineberg,''Daha önceki çalışmalarında, çatlak oluşmadan önce "çekirdeklenme cephesi" adı verilen bir öncü fazın geliştiğini göstermişlerdi. Ancak bu 'tohumun' nasıl hızlı bir kırığa dönüştüğü bilinmiyordu'' dedi.
GİZEM ÇÖZÜLÜYOR
Fineberg, çekirdeklenme cephelerinin iki boyutlu olarak modellenmesi gerektiğini keşfettiklerini ifade ederek, şöyle dedi:
''Çatlak, iki plakanın birleştiği düzlemde başlayan bir yama olarak düşünüldüğünde, yamanın büyümesiyle kırılma için gereken enerjinin de arttığı görülüyor. Bu yavaş hareket, deprem dalgaları yaratmaz ve 'asismik' olarak adlandırılır.
Ancak yama, kırılgan bölgenin dışına çıktığında, enerji dengesi değişir ve artık fazla enerji ortaya çıkar. Bu ekstra enerji de çatlağın patlayıcı hareketine neden olduğu belirlendi. Bu asismik hareketi ölçebilmek, depremleri önceden tahmin etmenin anahtarı olabilir.'
Şimdi laboratuvar ortamında asismikten sismikliğe geçişin işaretleri tespit edilmeye çalışılıyor. Bu çalışmalar, gerçek fay hatlarında depremleri önceden tahmin etme yeteneğimizi geliştirmede önemli bir rol oynayabilir.''