Eyüp Kaçar
Osmanlı padişahlarına tercih ettiği Diyarbakır Karpuzu'nun iriliği ve tadı bakımından rakibi yok. Hediyelik, misafirler için, lokantalar için üretilen Diyarbakır Karpuzu'nun beş çeşidi bulunuyor.
Dünyada domatesten sonra en çok üretilen ikinci meyve türü olan karpuz, tatlı ve sulu olması nedeniyle özellikle yaz aylarında en çok tercih edilen meyveler arasında yer alıyor.
Yaz aylarının gözde meyvesi olan karpuz denince akla ilk gelen yer şüphesiz Diyarbakır'dır. Kentin simgesi haline gelen ve adını iriliği ve tadıyla dünyaya duyuran Diyarbakır Karpuzu, günümüzde artık o eski iriliğe ulaşamıyor. Tabi bunun en önemli nedeni ekonomik getirisinin olmamasıdır.
Geleceği festivallere bağlı
Geçmişte develere yüklenerek padişahlara gönderilen Diyarbakır Karpuzu, günümüzde sadece festivaller için üretiliyor. Geleceği sadece festivallere bağlı olarak yaşatılan Diyarbakır Karpuzu, festivaller de olmasa, tamamen yok olup gidecek.
Dünyaca meşhur olan ve padişahların da tercih ettiği Diyarbakır Karpuzu'nun rağbet görmesindeki en önemli etken, 60-70 kilo ağırlığına ulaşması ve tadı.
Geçmiş yıllarda 80 kilogram ağırlığa kadar ulaşılabilen ve büyüklüğü nedeniyle develerle taşınan, kılıçla doğranan Diyarbakır Karpuzu'nun ağırlığı günümüzde -50-60 kiloya kadar ulaşabildi.
Geçmişte, Diyarbakır Karpuzu'nun yetiştirilmesinde güvercin gübresi kullanılıyordu. Bu nedenle de Diyarbakır'ın genellikle Dicle Nehri'ne yakın bölgelerde Borahaneler (yüzlerce güvercinin yetiştirildiği kümesler) bulunuyordu. Son yıllarda yeniden eski yöntemle güvercin gübresi kullanılarak yetiştirme teknikleri geliştirilmeye başlandı ve borahaneler yeniden oluşturulmaya başlandı.
Hediyelik, misafir, kış ve lokantalar için ekilen 5 çeşit karpuz
Cermikgazetesi.com haber sitemizin köşe yazarlarından Sıddık Algül'ün daha detaylı olarak ele aldığı Diyarbakır'ın Sürme, Pembe, Ferik, Siyah (Kara Kış) ve Beyaz (Beyaz kış) olmak üzere 5 çeşit karpuzu bulunuyor.
Sadece Sürme tipi için 6 Nisan 2009'da coğrafi işaret alınan Diyarbakır'ın diğer 4 çeşidi için ise herhangi bir başvuru yapılmadığı belirlendi.
Geleneksel Diyarbakır Karpuz olarak tanımlanan Sürmeli çeşidi karpuzlar arasında en iri olan çeşittir. Kabuk renkleri, koyu yeşil üzerinde uzunlamasına çizgiler yer alır. Kabuğu kalın ve dayanıklı olduğundan hem nakliyat hem de uzun süreli muhafazaya oldukça elverişlidir. Bu nedenle daha çok hediye olarak gönderilir.
Diyarbakır Karpuzunun En Tatlısı Pembe Türüdür. Genellikle lokantaların tercih ettiği ve oldukça tatlı olan bu tür yemekten hemen sonra tüketilmektedir. Pembe çeşidi kabuğu parlak yeşil üzerine koyu yeşil renkli çizgilerle uzunlamasına çizgilidir. Çekirdekleri küçük ve siyah renktedir. Ortalama ağırlık 23 – 30 kilo arasındadır.
Ferik çeşidi genellikle gelen misafirler için yetiştirilir. Çekirdekleri siyah bezen de sarı olabilir. Bu tür, daha kırmızıdır ve ağırlıkları 8-15 kilo arasında değişir.
Kara Kış adı da verilen siyah karpuzu kışın tüketilir. Ağırlığı 5 – 20 kg arasındadır. Çekirdeği siyahtır. Hasattan sonra kış aylarından bahara kadar depo şartlarında muhafaza edilebilmektedir.
Beyaz kış adı verilen Beyaz Karpuz da Kara karpuz gibi kış ayları sonuna kadar saklanabilmektedir. Kabuk rengi hariç tüm özellikleri “kara kış karpuzu” gibidir. Beyaz ve Kara karpuzlar, hasattan sonra bahara kadar bozulmayan çeşitlerdir.
