Diyarbakır'ın gözde tarihi yapıları arasında yer alan Hasanpaşa Hanı, sadece mimari bir yapı değil, aynı zamanda ülke bütünlüğü için fedakarlık etmiş bir paşanın anısına inşa edilmiş bir mekan.
Tarihi Hasan Paşa Hanı, üzerindeki kitabeden anlaşıldığı üzere 1572-1575 yılları arasında dönemin Diyarbakır Valisi Sokullu’nun oğlu Vezirzade Hasan Paşa tarafından yapımına başlanmıştır. Ancak bu süreç içerisinde Vali Hasan Paşa başka bir göreve atandığından hanın tamamlanması dönemin valisi Osman Paşa döneminde olmuştur.
ÇATIŞMADA YAŞAMINI YİTİRDİ
Hasan Paşa, 16. yüzyılda Tokat'ta çıkan isyanı bastırmak için babası Sokullu Mehmet Paşa'nın emri ile yola çıktı.
Çeşitli kaynaklarda, ''Paşanın emriyle Diyarbakır'dan Hüsrevpaşa, Kahramanmaraş ve Halep'ten de takviye kuvvetler gönderilmiş, ancak Hasanpaşa isyanı bastırırken şehit olmuştur'' deniliyor.
500 BEYGİRİ BARINDIRIYORDU
Diyarbakır'ı 1612 yılında ziyaret eden Leh Simeon, şehre geldiği zaman indiği Hasan Paşa Hanı'nı şu şekilde tasvir etmiştir:
''Muazzam kârgir bir bina olan bu hanın 500 beygiri barındırabilecek yer altında iki ahırı, rengarenk demir parmaklıklarla çevrilmiş çok güzel havuzu, üç kat üzerine birçok kârgir odaları vardı...''
Daha önce deve ve atların gecelediği ahır olarak yapılmış birimin bir kısmı günümüzde kapalı restaurant bir kısmı ise kitap evi olarak işlevlendirilmektedir.
