Spectrum House Araştırma Merkezi, 4-23 Eylül tarihleri arasında aralarında Diyarbakır’ın da bulunduğu 13 ilde Kürt seçmenlerin ittifaklara bakışını araştırdı. Çarpıcı sonuçlar çıktı.
Kürt seçmenlerin, hangi koşullar altında siyasi partiler arasındaki doğrudan veya dolaylı ittifaklara destek vermeye eğilimli olduklarını ortaya koymayı amaçlayan araştırma, ayrıca Kürt seçmenlerin genel olarak Türkiye siyasetindeki yerini, bu seçmen kitlesinin kilit konumunu ve gelecekteki siyasi süreçlere olası etkilerini analiz etmeyi hedefledi.
Kürt seçmenlerin Türkiye’deki siyasi ittifaklara yönelik algı, tutum ve beklentilerini anlamak amacıyla yapılan saha araştırması, 4-23 Eylül tarihleri arasında, 18 yaş ve üzeri, kendini Kürt olarak tanımlayan 1.610 katılımcı ile yapıldı.
Araştırma, Kürt nüfusunun yoğun olduğu ve 3Kürt illeri” diye değerlendirilen Diyarbakır, Van, Mardin, Batman, Şırnak, Bingöl, Kars, Antep ve Hakkâri ile Türk nüfus çoğunluğu nedeniyle “Türk illeri” olarak kabul edilen İstanbul, İzmir, Ankara ve Mersin’de yapıldı.
Spectrum House’nin Kürt seçmenin ittifaklara yönelik algısı, tutumu ve beklentilerini ortaya çıkarmaya çalışan araştırmadan çıkan bazı sonuçlar şöyle:
- İttifak olgusunun arka planını oluşturan, 16 Nisan 2017 Referandumuyla kabul edilerek 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren hayata geçirilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, katılımcıların ağırlıklı ekseriyeti tarafından başarısız bulunmaktadır. Katılımcıların % 61,4 oranında başarısız bulduğu Başkanlık Sistemi, sadece % 21,1’i tarafından başarılı bulunmuştur.
- Yaklaşık her beş katılımcıdan biri Başkanlık Sistemi ile devam edilmeli derken, her üç katılımcıdan ikisi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile devam edilmeli demiştir.
- Katılımcılar, en çok “şeffaf ve açık diyalog” (% 25,8), “Kürt meselesinin çözümünde iyi niyet” (% 23,2) gibi koşullarla DEM Parti’nin siyasi partilerle ittifak yapmasını istiyor. Sadece % 6,4’lük bir kesim ittifak yapılmasına karşı çıkıyor.
- Kürt illerindeki katılımcılar DEM Parti’nin ittifakını “Kürt meselesinin çözümü” ile ilişkilendirirken, Türk illerindeki katılımcılar bu koşulu önceliklendirmemiştir. Her iki grup, “şeffaf ve açık diyalog” koşulunu benzer oranda kabul edilebilir bulmuştur. Ancak, Kürt illerindeki katılımcıların % 24’ü, Türk illerindekilerin ise % 12,8’i “Kürt meselesinin çözümünde iyi niyet beyanı” koşulunu önemli görmüştür.
KÜRTLERİN YÜZDE 10’U AK PARTİ İLE İTTİFAKI DESTEKLİYOR
- Katılımcıların %38,2’si DEM Parti’nin CHP ile %30,1’i ise herhangi bir parti ile ittifak yapmamasını istemektedir. Katılımcıların %10,9’u ise AK Parti ile ittifakı desteklemektedir.
- Kürt illerinde katılımcıların %34,3’ü, Türk illerinde ise %20,9’u DEM Parti’nin herhangi bir parti ile ittifak yapmamasını istemektedir. CHP ile ittifakı destekleyenler Kürt illerinde %36, Türk illerinde %42,9 oranında ölçülmüştür.
- DEM Parti’nin ittifakta yer almasını destekleyenlerin oranı %57,4, desteklemeyenlerin oranı ise %42,6 olarak ölçülmüştür. İttifakta yer almasını destekleyenler Kürt illerinde %54,4, Türk illerinde ise %64,8 oranında ölçülmüştür. Türk illerinde destek oranının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
- Siyasi parti tercihlerine göre, DEM Parti’nin ittifakta yer almasını destekleyenlerin oranı CHP’lilerde %67,3, YRP’de %22,2, HDP’lilerde (Yeşil Sol Parti-DEM) %64,7, AK Partililerde %29,1, oy kullanmayanlarda ise %43,3 olarak ölçülmüştür.
- Katılımcıların % 56’sı CHP ve DEM Parti’nin önümüzdeki seçimlerde birlikte hareket etmesini olumlu, %34,5’i ise olumsuz buluyor; %9,5’i kararsız. HDP’lilerin %69,3’ü CHP ile birlikte hareketi olumlu, %21,1’i ise olumsuz bulurken; CHP’li katılımcıların %75,2’si HDP ile birlikte hareket etmesini olumlu, %15,5’i olumsuz bulmaktadır.
- Bölge bazında değerlendirildiğinde, Türk illerinde CHP ve DEM Parti’nin birlikte hareket etmesini olumlu bulanların oranı %67,2, Kürt illerinde ise %51,7’dir. Türk illerindeki olumlu bakış oranı Kürt illerine göre daha yüksektir.
- Katılımcıların çoğunluğu, CHP ile DEM Parti’nin Kürt meselesi, toplumsal barış, adalet ve demokratik standartlar gibi konularda birlikte hareket etmesini olumlu bulurken, hiçbir konuda ittifak yapılmamasını isteyenlerin oranı sadece %4,5’tir.
- Kürt illerinde CHP ile DEM Parti’nin Kürt meselesi ile ilgili konularda birlikte hareket etmesi beklenirken, Türk illerinde demokratik standartların yükseltilmesi, refah ve ekonominin iyileştirilmesi beklentileri öne çıkmaktadır.
- Katılımcılar, CHP ile DEM Parti arasındaki ideolojik uyumsuzluk, güven sorunu ve CHP’nin Kürtlerin kazanımlarına yönelik katı tutumlarının, birlikte hareket etmenin önünde engel oluşturduğunu belirtmektedir. Kürt kentlerinde bu faktörlere bağlı olarak olumsuz görüşlerin daha fazla olduğu görülmektedir.
- Katılımcıların %50,4’ü CHP ile DEM Parti ittifakının Kürtlerin sorunlarının çözümüne yardımcı olacağını belirtirken, %37,9’u yardımcı olmayacağını ifade etmiştir. Kürt illerinde, CHP-DEM Parti ittifakının Kürtlerin sorunlarının çözümüne yardımcı olabileceğine yönelik beklenti Türk illerine göre daha düşük, kararsızlık eğilimi ise daha yüksektir.
- Katılımcıların yaklaşık dörtte biri, CHP ile DEM Parti’nin ittifak yapmasının oy tercihlerini olumsuz (%23,4) veya etkilemeyeceğini (%24,5) belirtirken, olumlu etki göreceğini söyleyenlerin oranı %45,9’dur. Kürt illerinde CHP ile DEM Parti’nin ittifak yapmasının oy verme tercihini olumsuz etkileyeceği eğilimi gözlemlenirken, Türk illerinde ise bu etkinin tersi bir eğilim izlenmektedir.
- Katılımcıların %55,3’ü AK Parti ile DEM Parti’nin ittifak yapmasının oy tercihini olumsuz yönde etkileyeceğini belirtirken, olumlu etki göreceğini söyleyenlerin oranı %18’dir. Türk illerinde yaşayan katılımcılar AK Parti ile DEM Parti’nin ittifak yapmasının oy tercihlerini olumsuz yönde etkileyeceğini daha fazla ifade etmektedir.
- Katılımcıların büyük kısmının AK Parti’yi desteklemeye sıcak bakmadığını, ancak belirli koşulların yerine getirilmesi durumunda destekleyebileceğini göstermektedir. En çok önem verilen konular Kürt meselesinin çözümü ve ekonominin iyileştirilmesi olarak öne çıkmaktadır. Adalet, hukuk normları ve toplumsal barış gibi konular da destek şartları arasında öne çıkmaktadır.
