Bingöl'ün asırlık geleneksel lezzetleri arasında yer alan 'keledoş' kokusu ve damakta bıraktığı lezzetiyle en çok tercih edilenler arasında bulunuyor..
İran'da basit bir çorba olarak adlandırılan keledoş, doğu ve güneydoğu anadolu bölgelerinde ise farklılık gözteriyor. Her yöreye göre yapılışı da farklılık gösteren keledoş, Van'ın tescilli lezzetleri arasında yer alıyor. Her ne kadar Van'ın tescilli ürünü olsa da Ağrı, Bitlis, Muş ve Bingöl'de de asırlardır, keledoş, mutfaklardan eksik olmuyor.
Hazırlanışı ve sunumu zahmetli yemekler arasında olan keledoş, Bingöl'de de olduğu gibi, Ağrı, Van,Bitlis ve Muş'ta da aynı isimlerle adlandırılıyor.
Bingöl ve yöresinde geçmişten bu yana evlerde misafir ağırlandığında sofralarda mutlaka yer alan keledoş, yemekten ziyade bir kültür olarak yaşatılıyor.
Bingöllü kadınların maharetli elleriyle büyük emekle hazırladıkları keledoş, un, tuz, su, çökelek, sarımsak ve tereyağından hazırlanıyor.
Mayasız sert hamur uzun süre yoğrulduktan sonra bir tepsi içerisine dağıtılıyor ve üzerine nokta halinde işaretler bırakılıyor. Hazırlanan hamur, istenilen şekilde ve lezzette olması için sac içerisine kuzinede üzerindeki közle veya kuzinede, (evdeki fırınlarda da yapılabilir) az sıcaklıkta yaklaşık 2 saat pişiriliyor.
İyice kızaran ekmek, soğuduktan sonra küçük parçalar halinde doğranıyor. Küçük küçük doğranan ekmekler, derin bir kaba alınıyor. Sıcak suyla eritilen çökelek ayran kıvamına getiriliyor ve sarımsak eklenerek ateşte kaynatılıyor. Doğranan ekmeklerin üzerine kaynayan ayran dökülüyor. Daha sonra da ertilen tereyağı kızgın halde (isteyen tereyağına biber de ekleyebilir) ekmeğin üzerine dağıtıyor.
Kızartılmış tereyağı döküldükten sonra hazır hale gelen keledoş, köz ve odun ateşinde pişen ekmeğin de verdiği lezzet, sarımsaklı ayran ve tereyağıyla birleşince daha da artıyor. Keledoş, etrafa bıraktığı hoş kokuyla birlikte damaklarda da eşsiz lezzet bırakıyor.
KELEDOŞ'UN ANLAMI
Keledoş'un kelime anlamı tam olarak bilinmiyor. Bingöl'de yaşayanların ''keldoş'' olarak adlandırdığı, bu yemeğin adının nereden geldiğini tam olarak bilen yok. Kelimenin etimolojik kökenine baktığımızda ise Farsça ''Kaleh Joosh'' veya ''!Kaljoosh'' sözcüklerinden geldiği yer alıyor.
İran’da ''Kaleh Joosh'' veya ''Kaljoosh'' olarak bilinir, Azerbaycan ise ''Kələcoş'' olarak adlandırır. Türkçe versiyonu daha çok Güneydoğu illerinde – yani Ağrı, Bingöl, Bitlis, Muş ve Van’da yaygındır. Buralarda ''Keledoş'' olarak adlandırılmaktadır.
Keledoşa en yakın kelime olan ''Keledoşun'' kelimesinin Kürtçe anlamı ise ''arkadaşlar'' demek.
Haber / Eyüp Kaçar
