Ferit Aslan
İnsanlık tarihinin en önemli noktalarından biri olan Mezopotamya topraklarına can veren Dicle Nehrine buz tutturan 137 yıl önceki karakışı Diyarbakır’ın kadın saz şairlerinden Fatma Bacı bakın nasıl yazıp söylemiş.
Diyarbakır’ın somut ve soyut kültürel varlıklarının korunması amacıyla kurulan, ”Diyarbakır Hafızası”, kentte kültür ve sanatla dokunanları yazarken, az sayıdaki kadın saz şairlerinden biri olan Fatma Bacı’ya da yer verdi.
FATMA BACI KİMDİR?
Az sayıdaki kadın saz şairlerinden biri olan Fatma Bacı'nın gerçek ismi ve doğum yılı bilinmiyor. Diyarbakırlı Dalkabak ailesinin mensuplarından. Ona ait bir destan, bir ağıt, bir de ninni bugüne ulaşabilmiş. Fatma Bacı'nın ölüm tarihi de net değil. Ancak 1895, 1896 ya da 1897'de hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
FATMA BACI’NIN KARAKIŞ DESTANI
Fatma Bacı’nın yazdığı ve 1886-87 yıllarındaki zorlu kışı söze döktüğü Karakış Destanı, Diyarbakır kent tarihinde bir dönemin nasıl tecrübe edildiğine dair de önemli bir vesika niteliğinde. Kadın söz şairlerinden Fatma Bacı Karakış Destanını 19. Yüzyılın sonu 2.yüzyılın başında çok sert geçen Diyarbakır kışlarına dair yazmıştı.
Fatma Bacı’nın yazdığı karakış destanından günümüze ulaşan bir bölümü şöyle:
Mali üç yüz iki kışında savuk
Kuruttu meyveyi kaldı hep kabuk
Öldü pinde nice horozla tavuk
Çizmeler yerine geyildi çaruk
Aman Yarab bu savuğun elinden.
“OLMADI AH ODUN, KÖMÜR HEÇ UCUZ”
Dicle nehri baştan başa kesti buz
Geçti âlem üzerinden şeb u ruz
Her tarafta söylenildi böyle söz
Olmadı ah odun, kömür heç ucuz
Aman Yarab bu savuğun elinden.
