Diyarbakır'ın en tanınmış okulu arasında yer alan okul, Osmanlı döneminde orduya asker gönderince lise bölümü bir süre kapandı.
Diyarbakır, Cumhuriyet Dönemi’nde önemli eğitim kurumlarına ev sahipliği yaptı. Bunlardan biri de günümüzde Ziya Gökalp Lisesi olarak bilinen, kökleri Osmanlı dönemine kadar uzanan Diyarbekir Mülki İdadi Mektebi’dir. 1889 yılında Vali Hacı Hasan Refik Bey tarafından temeli atılan bu okulun inşaatı iki yıl sürmüş ve 1891 yılında kapılarını öğrencilere açarak, Diyarbekir İdadisi adıyla eğitime başladı.
Başlangıçta gündüzlü olarak hizmet veren okul, ilerleyen yıllarda yatılı hale gelerek bölgedeki ortaöğretim alanında etkin bir rol üstlendi.
ADI DAHA SONRA ''DİYARBEKİR SULTANİSİ'' OLDU
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra idadi okulları peyderpey sultanilere dönüştürülmeye başlanınca Diyarbakır da bunlar arasına girdi.
Diyarbekir İdadisi bu kapsamda 16 Kasım 1913 tarihinde ''Diyarbekir Sultanisi'' olarak adını aldı.
SAVAŞA ASKER GÖNDERİNCE LİSE BÖLÜMÜ KAPANDI
Diyarbakır Ziya Gökalp Lisesi 1936 yıllığı
Hem yatılı hem gündüzlü eğitim veren bu okul, 1913-1915 yılları arasında tam devreli sultani olarak hizmet verdi. Ancak I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte öğrencilerin askere alınması sonucu, lisenin ikinci devresi kapatıldı.
Lisenin kapatılmasıyla sadece ortaokul seviyesinde eğitim verilmeye devam edildi.
CUMHURİYETLE ''DİYARBEKİR LİSESİ'' ADINI ALDI
Savaşın ardından 1923 yılında, Türkiye genelindeki sultanilerin ''lise'' olarak adlandırılması kararı üzerine Diyarbekir Sultanisi’nin adı ''Diyarbekir Lisesi'' olarak değiştirildi. Ancak bu değişime rağmen, okulun ortaokul düzeyinde eğitim verilmesine devam edildiği belirtiliyor.
ŞEYH SAİD AYAKLANMASIYLA OKUL KAPATILDI
Diyarbakır Salnamelerinde yer alan bilgilere göre, 1925 yılında yaşanan Şeyh Said Ayaklanması sırasında okul kapatıldı.
Daha sonra ''Diyarbekir Erkek Orta Mektebi'' olarak yeniden faaliyete geçen okul, bu isimle eğitim hayatına devam ederek 1932 yılına kadar bu statüsünü korudu.
LİSESİ'NİN YENİDEN DOĞUŞU
Diyarbekir Lisesi’nin tarihindeki en önemli dönüm noktalarından birinin, 1 Ekim 1932’de gerçekleştiği ifade ediliyor.
Tek Parti Dönemi’nin Başbakanı İsmet İnönü’nün Diyarbakır’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında, Diyarbakır Halkevi Başkanı Tahsin Cahit Bey, okulun yeniden lise olarak açılması gerektiğini aktarınca Diyarbekir Lisesi 1932-1933 eğitim-öğretim yılında tekrar açıldı.
OKUL SON OLARAK BUGÜNKÜ ADINI ALDI
Osmanlı döneminde Fiskaya’da açılan ve uzun yıllar Dicle Nehri’ne nazır bir şekilde eğitim veren Diyarbakır Lisesi, 1948-1949 öğretim yılında Lise Caddesi olarak bilinen bölgedeki yeni binasına taşındı.
Okulun adı 1953 yılında Türk düşünce hayatının önemli isimlerinden biri olan Ziya Gökalp’in anısına ''Ziya Gökalp Lisesi'' olarak değiştirildi.
Bu köklü eğitim kurumu, Diyarbakır’ın eğitim tarihine damgasını vurmuş ve birçok başarılı ismi yetiştirdi.
Ziya Gökalp Lisesi, bugün de hem tarihi mirası hem de eğitimdeki öncü rolü ile varlığını sürdürmektedir.
KAYNAK: Hatip Yıldız / Veysi Fida
