Nazmi Kahraman
Tarihi Diyarbakır surlarını oluşturan burçlar arasında yer alan Ben u Sen'in adının nereden geldiğini biliyormusunuz?
Diyarbakır Mardinkapı'nın hemen alt kısmında yer alan mahalleye de adını veren
Ben u Sen'nin (Ulu Beden) adının nereden geldiğinin bir de hikayesi var. Şehri kuşatan surların güney batısında yer alan 82 burçtan biri olan Ulu Bedeb burcu halk arasında Ben u Sen Evli Beden Burcu gibi değişik isimlerle de adlandırılıyor. Ancak, en çok Evli Beden olarak biliniyor. Artuklu Hükümdarı Melik Salih adına 1208 yılında Hükümdar Melik Salih’in çizmiş olduğu plan üzerine Mimar Caferoğlu İbrahim tarafından yapılmış olduğu üzerindeki kitabesinde belirtilmektedir.
Yedi Kardeş Burcu ile plan ve bezemesiyle oldukça benzerlik arz eden burç silindirik planlıdır.
Üzerindeki Çift Başlı Kartal hâkimiyetin sembolü, Kanatlı Aslan ise olağanüstü kuvveti sembolize eder. Evli beden sfenks kabartmaları, burcu adeta bir kuşak gibi baştan başa saran kitabesi ve mukarnaslı bezemeleri ile heybetli bir görüntüye sahiptir Kitabe kuşağının ortada kalınlaştığı yerin alt tarafında iki kenarda ortada birbirine doğru karşılıklı ve simetrik iki yüksek aslan kabartması görülür. Bunlar da silmeli dikdörtgen çerçeve içine alınmışlardır. Baş kısımları kıvrık, kalçalar kabarık ve detay görülmez.
BEN U SEN'İN EFSANESİ
Ben u Sen, Ulu Beden ve Evli Beden burcunun yıllarca süregelen hikayesi de bulunuyor.
Zamanın hükümdarı surların Güney Batı bölümünde çok süslü, çok sağlam, çok güzel ve çok görkemli iki büyük burç yaptırmak istemiş ve bunun için bir yarışma düzenlemiş... O sıralarda Diyarbakır şehrinde baş usta olarak bir kişi ve bir de kalfası varmış, biri bu işlerin ustası, diğeri de onun kalfasıymış. Bunlar yarışmaya girmişler. Yedikardeş Burcunu usta, Ben u Sen Burcunu da kalfası yapmaya başlamışlar ve burçlar tamlanmış.
Hükümdar, erkânıyla, şehrin ileri gelenleriyle buraya, yani burçların yapıldığı yere gelmiş. Usta ve kalfa birbirlerine bakmışlar ve Ben mi, sen mi diye bir birlerine sormuşlar ama, neticede kalfanın yaptığı Evli Beden Burcunun birinciliğine karar verilmiş.. Buna çok üzülen usta kendini Yedikardeş Burcundan aşağı atarak intihar etmiş. Ardından kalfa da ustasının intiharına dayanamayarak kendini Ben-u Sen Burcundan atmış. O günden sonra bu burca Ben u Sen adı da
verilmiş.
''Ben-u Sen'' adı, bu burçların önündeki vadiye de verilmiş Vadi, ''Ben ve Sen Vadisi'' olarak adlandırılmaktadır.
DİYARBAKIR KALESİ
Diyarbakır Kalesi ya da surları kalkan balığı görünümündedir. Surlar üzerinde yuvarlak, dörtgen, beşgen, altıgen şekillerinde 82 burç yapılmıştır. Tarihi Diyarbakır Surları’nın en önemli burçları arasında Yedi Kardeşler Burcu ve Ben u Sen burcu yer almaktadır. Burçlar, bir dönem vatandaşlar tarafından yıllarca depo ve ahır olarak kullanılmış, kaderine terk edildiği için uyuşturucu bağımlıların meskeni haline gelmişti.
Yaklaşık bir buçuk yıl süren çalışmanın ardından Yedi Kardeşler Burcu’ndaki restorasyon çalışmaları tamamlandı. Yedikardeş Burcu surlardaki en eski ve en görkemli burçlar arasında yer alıyor
DÜNYA KÜLTÜR MİRASI LİSTESİ'NE GİRDİ
Yaşamın 9 bin yıldır kesintiye uğramadığı ender kentlerden biri olan Diyarbakır'daki surların yapım tarihi tam olarak bilinmiyor. Dünyada sur olarak tek örnek olan ve bir açık hava müzesi niteliği taşıyan Diyarbakır Surlarında 82 burç yer alıyor. Tarihi surların uzunluğunun da 5 bin 100 metre olduğu berlitiliyor.
Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri 2015 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listeai'ne alındı.
