Şu an otuzlu yaşlarda olanlar bu cümleyle tanışmamıştır, “Hamili kart yakinimdir”. Cumhuriyet'in ilk yıllarında okuma yazma oranının az olduğu Anadolu’da ilkokulu bitirip, Ankara Tren İstasyonu'nda inenlerin çoğunda bu karttan vardı.
Anlatacağım konu günümüzde az rastlansa da o yıllarda yaygındı. Genelde bir memleketin parti il başkanı, belediye başkanının veya kasabanın eşrafından birinden alınan kıymetli bir karttı. Kartviziti elinde bulunduran kişi, Ankara Ulus Semti Anafartalar Çarşısı'ndan enli bir kravat, kareli bir takım elbise alır, Bakanlıklar Semti'nin yolu tutulurdu. Kapıcıdan icazet alındıktan sonra, pek çok kişiyi “hazır ol”a geçiren kahverengi çitalı içi bordo bezli panonun önünde el pençe divan durulurdu.
Söze şöyle başlanırdı; ‘’Pek bir muhterem kartvizit sahibinin Muşmulagilin büyük oğlu pastacı eşraftan Halil'in yakıniyim. Sizlere selam ve hürmetlerini gönderdi’’. Tercümesi şuydu; ''siz de bizim kasabadan yetiştiniz, kartı gönderen sizin Zerzevatzade ailesinin de yakın akrabası olur. Rüstem Bey sizin Ankara’da iktisat okumanıza yardımcı olduğundan bu borcu ödemenizin vakti geldi'' diye anlatılan, kıyak geçilmesini isteyen bir nottu. Yakin, kesin, güvenilir gibi anlamları haiz bir kelimedir "kartı taşıyan güvendiğim kişidir, kendisine kefilim" anlamına gelir.
Peki kartı alan kişi ne yapardı? Önce usulca masanın üzerindeki sumenin içine kartı koyar, karsısındaki kişi kalbi lokomotif motoru gibi atmakta, gözleri yere bakmaktadır. Hasbel kader o makama gelmiş müdürün gözüne bakmakta çekinmektedir. Evrimini tamamlayamamış, iğreti duran 20 santimlik komik geniş kravat, 'resmi anlamda bunu takarım, mesai bitince elimde tespih gibi sallarım' havasındadır. Aslında hiçbir iş becerememiş, genelde ufku dar, cesaretsiz, onursuz insan, düştüğü durumdan pek rahatsız da değildir. Zengin veya çevresi geniş olanlara sığınıp çıkar sağlayabilecekleri durumlarda her kapıyı zorlayan tiplerdir. Bakışları yere baksa da ”Bana bak her an oyulabilirsin, beni bir işe yerleştir.” modunda beklemektedir. Müdür, Masada Vilayetinden seçilen bir milletvekilin hediye ettiği, sarı pirinçten isminin yazılı kaideden her an imzaya hazır Scrikss marka dolmakalemi alır imzalardı. İşte birkaç saniye sürecek imza, arada bir komik kravatlı adama bakıp yaklaşık 5 dakika sürünce Zerzevatzade ailesinin ferdine bir yıl gibi gelme olasılığı yüksektir.
Müdür ikinci bir kartı personel müdürüne yazar, artık en pahalı poliçede hayat sigortasından, hamiline yazılmış açık bir çek’ten daha değerli bir kâğıttır. İsmi ‘’Devlet kapısıdır’’. Bu kart ’’Hamili kart yakinimdir’’ kartının ikinci ve son aşamasıdır. İş bitirebilmenin tehdit unsuru olarak kullanıldığı o kişinin aklınca kibar bir intikam versiyonu olduğu şüphesizdir. Gerçi bu anlattığım insanlar çoğu ya vefat ettiler veya emekli olup bir sahil kasabasında balık tutmakla meşguller. Keşke onları eğiten öğretmenler bu kişilere onlara hayatlarının başında “Balık tutmayı!” Öğretip, üretmenin daha erdemli bir iş olduğunu, zekalarıyla çalışma azimleriyle daha üst mevkilere gelmeyi öğrenselerdi.
Bedavadan ‘’Sallabaşını al maaşını’’ kontenjanından işe girmezler, vergilerimizle ödenmiş maaşları, bedava lojman, bedava resmi tatil köylerinde yıllarca sırtımızda taşımazdık. Yazdıklarımın günümüz siyasetiyle ilgisi yoktur.
Cumhuriyet'in 100. yılına yaklaşırken, artık bazı kurallar değişiyor. KPSS sisteminde tabi ki ‘’Hamili kart yakinimdir’’ devri tamamen bitmişti. Sıra mülakatlarda adil davranma zamanıdır. Adama göre iş degil, işine göre adam prensibi olması gerekir.
Geçen yıl işinde gerekli performansı göstermeyen memurda belli puan sisteminde değerlendirileceği söylenmişti. Bu mevzunun kanunlaşması, sağlık sisteminde hekimler için performans sistemi öncelikli konuların en başında yer alıyor. 2006 yılında başlayan performans sistemiyle ilgili önemli eleştiriler getirilirken, yaklaşık 6 yıldır performans sisteminin değişeceği Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından ifade ediliyordu.
Pilot bakanlık olarak seçilen Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından performans sisteminin 2016 yılında değişeceği açıklanmış ancak yapılmamıştı. Yıllardan beri devam eden, sağlık sistemimizin de önemli bir unsuru olarak devam eden performans sistemini yeni dönemde özellikle hasta memnuniyeti odaklı ve daha çok yapılan müdahalenin niteliğini de göz önüne alan, özellikli işlemlerin daha önemsendiği, kullanılan malzeme, ilaç ve istenen tetkik dahil olmak üzere pozitif ve negatif performans olarak yansıdığı bir yeni sistem bakalım ne zaman yürürlüğe girecek.
Kamuda işe alınmada mütevazi, zeki ve çalışkan insanların pozitif ayrımcılık yapılması, önemli kritik soru “Kimlerdensin Hemşerim” sorusuna muhatap olunmaması dileğiyle.
