Güneydoğu Gazeteciler Cemiyetinin“Yılın Başarılı Gazetecileri Ödül Töreni” yapıldı. İlginin büyük olduğu gözlenen törene, ilin mülki amirleri, STK’ların temsilcileri ile il ve bölge illerinde gelen basın mensupları katıldı.
Ödül töreninin açış konuşmasını GGC Başkanı Felat Bozarslan yaptı. Bozarslan konuşmasında ağırlıklı olarak bölgede ve Türkiye’de basın mensuplarının haber almada, yazmada karşılaştıkları zorluklar ile basın özgürlüğünden söz etti.
Sonraki bazı konuşmacılarında basın özgürlüğünün yeterli derecede olmadığından söz edince, konuyu araştırayım dedim ve karşıma ülkemiz açısında üzücü rakamlar çıktı…
II. Meşrutiyetten günümüze kadar, derinlemesine yaptığım incelemede; Dünyada gazetecilik günlerinin olduğunu, bu günleri de; “Çalışan Gazeteciler Günü” 10 Ocak’ta, “Dünya Basın Özgürlüğü Günü” 3 Mayıs’ta, Türkiye'de de "Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü" 24 Temmuz tarihinde kutlanıyor….
Böylece dünyada birçok Gazeteciler Günleri ve Basın Özgürlük Günülerinin olduğunu gördüm. Ama en çok dikatımı çeken Türkiye'de "Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü” oldu. Yazımın başlığına da onu yerleştirdim..
“Türkiye’de "Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü” Nasıl elde edildi.
II. Meşrutiyet'in 23 Temmuz 1908'de ilan edilmesiyle birlikte 24 Temmuz'da gündelik olarak sansür görevlerini yapmak amacıyla gazete ve matbaalara gelen sansür görevlileri gazete sahipleri ve çalışanlar tarafından içeri sokulmadı. Gazetelerin sansüre sokulmadan basılma kararının alınmasıyla birlikte gazeteler ilk defa sansür denetiminden geçmeden yayımlandı. Bu tarihten itibaren Anadolu coğrafyasında yaşayan farklı dilden ve dinden birçok grup da kendi fikirlerini dile getirdiği birçok yayın çıkarmaya başlandı. Sansürün kalkmasının 40. yılında 24 Temmuz tarihi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafından "Basın Bayramı" olarak ilan edilerek 22 yıl boyunca kutlandı.
12 Mart 1971 muhtırasının gazetecilere ve yayıncılara yönelik ağır baskılar ve sansür getirmesi üzerine TGC yönetimi, 24 Temmuzları bayram olmaktan çıkarıp, bu tarihi "Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü" olarak ilan etti.
Doğruluk Payı olarak, 24 Temmuz Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü'nde Türkiye'de gazeteciliğin durumu ile ilgili yapılan araştırmada çarpıcı bilgilere ulaşıldı…. Mesela 2023 yılı Basın Özgürlüğü Endeksinde Türkiye 165. Sırada olduğu görüldü…
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2002 yılından bu yana her yıl gazeteci, bilim insanı, hukukçu ve insan hakları savunucularıyla yapılan anketlere dayandırarak Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi yayımlıyor.
180 ülkenin yer aldığı endeksin ilk yayımlandığı tarih olan 2002’de Türkiye Cumhuriyeti 99. sırada yer alırken, 2021 yılının Ocak ayında yayımlanan endekste 153. sırada yer bulmuş.
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde ise Türkiye, 4 sıra yükselerek 149. sırada yer almıştı.
RSF tarafından yapılan açıklamada Türkiye'nin yükselişinin medyada özgürlüğe yönelik baskıların azalma göstermesi nedeniyle olmadığı, Türkiye sivil toplumunun hak aramada aldığı kimi olumlu sonuçlar ve performansı olduğuna yer verilmişti. RSF'nin 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde ise Türkiye geçtiğimiz yıla göre 16 sıra gerileyerek 165. sırada yer almış.
Gazetecilik Karta Sığar Mı?
Türkiye’de gazetecilerin en çok tartıştığı konulardan birisi basın kartı meselesi. Türkiye’de basın kartı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından belirli şartları ve yasal bekleme sürelerini yerine getiren gazetecilere Basın Kartları Komisyonu tarafından veriliyor. Yılda en az üç sefer toplanan Sarı Basın Kartı, (şimdi sarı renk mavi oldu) Komisyonu, gazetecilerin mesleki geçmişlerini ve gazeteci olup olmadıklarını inceledikten sonra, oylama yapıyor ve hak edenlere kartları veriliyor. Türkiye’de her üç ayda en az yüz kişi basın kartı alıyor.
Türkiye’de gazetecilik mesleğinin ilişkilendirildiği basın kartının Cumhurbaşkanlığı tarafından verilmesi, Türkiye Gazeteciler Sendikası ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti gibi sivil toplum örgütleri tarafından sıklıkla eleştiriliyor.
Basın Kartı Verilme Avrupa’da Farklı
Basın kartı verilme prosedürü Avrupa ve ABD’de daha farklı işletiliyor. Journo, 2020’de çeşitli ülkelerde basın kartının nasıl verildiğine dair bir yazı yayımlamıştı. Buna göre, birçok Avrupa ülkesinde basın kartlarının meslek örgütleri tarafından gazetecilere verildiği görülüyor. Örneğin; Almanya’da Almanya Gazeteciler Derneği, Gazeteciler Sendikası, Basın Fotoğrafçıları Derneği gibi meslek örgütleri tarafından verilen kart, Yunanistan’da Süreli Basın Gazetecileri Birliği ve Atina Günlük Gazeteler Gazetecileri Birliği gibi meslek örgütleri, Norveç’te Norveç Gazeteciler Sendikası Birleşik Krallık’ta Ulusal Gazeteciler Sendikası tarafından veriliyor. ABD’de basın kartları; dış ilişkiler takip ediliyorsa, Dışişleri Bakanlığı’ndan, belediye muhabirliği yapılıyorsa belediyeden, polis muhabirliği yapılıyorsa emniyetten, kültür-sanat muhabirliği yapılıyorsa müzelerden alınıyor.
KAYNAKLAR- REFERANSLAR
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF)JournoUluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ)Press in ArrestBİA Ocak-Şubat-Mart 2022 Medya Gözlem RaporuBİA Nisan-Mayıs-Haziran 2022 Medya Gözlem RaporuTGS: Cezaevindeki gazetecilerBİA Temmuz-Ağustos-Eylül 2022 Medya Gözlem RaporuBİA Ekim-Kasım-Aralık 2022 Medya Gözlem Raporu
