Kar Damları Çökertti. Diyarbakır sur içindeki evler toprak damlıydı…. Yaşam bu damların altında geçerdi…
Damlar, direklere çakılan tahtaların üzerine dökülen topraktan oluşurdu..
Kış gelmeden damların ve dam direklerinin bakımı yaptırılırdı…
Bakımı yapılmayan damları kışın tehlike bekliyordu…
İşte yine şiddetli, soğuk ve çok karlı geçen bir kış günüydü…
Yoksul aileler dam ve direklerin bakımını yapamamıştı….
Bu ailelerin damları kar yağışı ile birlikte ağırlaşarak çökmüştü…
Damın çökmesi ile bazı aileler çoluğu çocuğu ile canlarından olmuştu….
Damlar Püşürük ile Sıvanırdı
Toprak damların bakımı, özen ve dikkat gerektirir ve hiç ihmale gelmezdi…
Damlara serilen toprak özel olarak HEVSEL Bahçelerinden getirtilirdi…
Buna Kara Çamur veya Kara Sıva denirdi….
Bu toprak Saman ve Tuz ile birlikte yoğrulur çamur haline getirilir…
İlk Baharın sonunda ve Yaz Mevsiminin başlarında bu çamurun yapımına başlanırdı.
Halk arasında bu çamura Püşürük denirdi….
Püşürük, Evin Avlusunda geniş ve müsait bir yerde muhafaza edilirdi.
Ama genelde tercih edilen yer, Evin sokak kapısının dışında sokakta başkalarını rahatsız etmeyecek bir köşesinde olmasıydı.
Püşürük, yapımından itibaren bir kaç ay bekletilirdi….
İçindeki çiçek polenleri çürüsün ve yok olsun diye…
Bu çamur bekletilip çürütülmezse, damda oluşan, yeşeren çiçekler ve otlar damın toprağına zarar verir..
Püşürüğün bu şekilde yapılması, püşürükte oluşan selülozun toprakla kaynaşması içindi.. Böylece damın toprağında çatlamalar meydana gelmezdi… Aksi halde damdaki toprak çatlar ve yağışlarda damın akmasına neden olurdu…
Loğcular Vardı…
Her yağmurdan sonra mutlaka dama biraz saman serpilir ve saatlerce dam toprağı taş Loğla bastırılırdı.. Akma ve çökme olmasın diye….
Bu işi yapan meslek sahipleri vardı…. Bunlara loğcu denirdi..
Loğcular daha çok Bingöl ilinin dağ köylerinden ekmek parası kazanmak için kış aylarında Diyarbakır’a gelirlerdi…
Bu loğcular, büyük avlulu, tek gözlü odaları olan, halkın Mazgana dedikleri evlerde ikamet ederlerdi…
Bu Mazgana evler, tuvaleti müşterek evlerdi. Kentin dar gelirli ve emekçi kesimi bu yerlerde ikamet ederlerdi…
Damlar loğlanırken bazen hızını tutturamaz loğlar damdan aşağı düşerdi…. loğ düşmesi de bir olaydı Diyarbakır’da…
Kulaktan kulağa, dilden dile haber tez elden her yana yayılırdı…
- Mesela, Ali Paşa Mahallesinde bir loğ düşmüş..
- Xançepekte bir loğ düşmüş…İskender Paşa mahallesinde bir loğ düşmüş...... gib haberler yayılırdı..
O tarihlerde Diyarbakır sakin ve hoş görü kentiydi.. Öyle kavga, ölüm, hırsızlık ve ya Bomba momba diye patlamalar olmazdı, öyle şeyler bilinmezdi kentte…
Bu nedenle loğ düşmesi büyük bir olaydı...
Ya bu loğ sokaktan geçen birinin başına düşseydi…
Onun için loğ düşmesi bir olaydı ve kulaktan kulağa yayılırdı…
Komşular damından loğ düşen ev sahibine geçmiş olsun dileklerinde bulunurdu....!.
Devam edecek (Damlarda Kar Kürekleri)
