Özellikle tarihi kentlerde, kentin merkez işlevlerinin kayması, değişmesiyle birlikte işlevini yitiren yapı, yapı parçalarının korunması ve kent yaşamı ile bütünleştirilmesi, günümüzde en çok önemsenen ve çalışılan alanlardan biridir.

Tam da bu alanlarda Diyarbakır surları başta olmak üzere tarihi mekanların tahribatı devam ediyor. UNESKO Dünya mirası geçici listesinde yer alan ve onlarca medeniyetin izlerini taşıyan, burçlarındaki yazıt, kabartma ve figürlerle adeta açık bir müze  görevini gören Diyarbakır Surlarıyla ilgili kafa yoran Diyarbakır Surları ve Koruma Sorunları ile ilgili, F. Meral Halieoğlu, Öğr.Gör., Dicle Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Neslihan Dalkılıç Dr., Arş. Gör., Dicle Üniversitesi, Mimarlık Bölümü hocalarının hazırladığı  “Diyarbakır Surları ve Koruma Sorunları” konulu projeye göre; 

Diyarbakır surları savunma işlevini yitirdikten sonra uzun süre kendi haline terk edilmiş, onarım ve bakım çalışmaları yetersiz kalmıştır. Birçok olumsuz etkenden dolayı bozulmalar başlamıştır. Surlarda meydana gelen bozulmaların nedenleri genel olarak şu şekilde sıralanmıştır.

1-Doğal Etkenler

Sur duvarları ve burçlarda zaman içinde yağmur, güneş, rüzgar vb. hava koşulları nedeniyle bozulma yaşanmaktadır. Yağışların etkisiyle üst ve dış yüzeylerde oluşan genleşme sonucu taşlar arasındaki harçların bağlayıcılık özellikleri zayıflamış, birçok yerde ayrışmalar ve dökülmeler oluşmuştur. Burçlardaki dendanlar, üst katlar ile sur duvarlarının üst bölümlerinin büyük bölümü yok olmuş, ayrıca teras katından sızan suların etkisiyle kubbe ve tonozlardaki tuğla yüzeylerde çatlaklar, açılmalar ve çökmeler oluşmuştur. Zeminden gelen nemin etkisiyle de benzer bozulmalar görülmüş, bu durum sur diplerindeki harçlarda dökülmeye, yüzeylerde ise tuzlanmaya neden olmuştur.

2-floral  bozulmalar

Doğal etkenler sonucu oluşan bir diğer bozulma ise floral bozulmadır. Rüzgar etkisiyle tozlarla birlikte gelen bitki tohum ve polenler, burç ve sur duvarlarında uygun buldukları ortamlarda kök salıp büyümekte, taşların derinliklerine ilerleyen kökleri iç dokuda bozulmalara neden olmaktadır. Ayrıca surların çok yakınına ekilen ağaçların kökleri de duvarların derinliklerine inerek yapısal bozulmalar oluşturmaktadır.

3-Tahripler

İnsan eliyle yapılan tahriplerin en önemlilerinden biri, sur çevresindeki gecekonduların yapımında kullanmak amacıyla, surların alt kısımlarındaki taşların sökülmesidir. Taş örgünün boşaltıldığı yerlerde, yerden yükselen nemin sur içindeki moloz örgüye ulaşması ve derzleri boşaltması daha kolay olmakta ve bu durum bozulma sürecini hızlandırmaktadır. Ayrıca sur çevresine yapılan gecekondularda yaşayanlar, oluşturulan yeni yerleşim yerlerine ulaşımda kolaylık sağlamak amacıyla sur duvarlarında yeni geçişler sağlamak için oyuklar açmışlar ya da yıkılan bölümleri bu amaç için kullanmışlardır. Bu oyuklar zamanla büyüdüğünden surlarda büyük tahribatlar oluşmuştur.

4-Surların çevresinde yapılan gecekondular

-Sur duvarları ve burçlara  bitişik yapılan gecekondular
-Sur diplerindeki taşların sökülmesiyle oluşan oyuklar
-Tezek doldurulmuş sur duvarı

5-Trafik

Sur kapılarından geçen ve burçları çevreleyen yollardaki yoğun trafiğin oluşturduğu vibrasyon, surlara zarar vermektedir. Özellikle dolmuş durağı ve garaj olarak kullanılan sur diplerinde bu zarar daha da büyümektedir. Ayrıca araçlardan çıkan egzoz gazları da sur yüzeylerinde kirlenmeyi artırarak yüzeysel bozulmalara neden olmaktadır.
-Geçiş haline gelen yıkılmış bir burç
-Burçların çevresindeki trafik akışı

DEVAM EDECEK (Bilinçsiz kullanımlar )