Batman-Diyarbakır sınırında yer alan tarihi köprünün sağ tarafı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafında peyzaj çalışmaları yapılırken, Malabadi Köprüsünün sol sahilinde ise Batman Özel İdaresince peyzaj çalışmalarına başlanacak. Diyarbakırlı milletvekilleri ve yetkililerin bu konuda çaba harcamaması Diyarbakır halkını üzüyor.
Konu Tosun Paşa filminde Yeşil vadi paylaşamayan Telliogullları ve Seferoğulları mücadelesine benziyor. Malabadi Köprüsünün yarısının tapusunu daha önce köy olan İluh’lular aldı. Bildiğiniz üzere İluh köyü petrol bulununca önce ilçe sonra vilayet olmuştu.
Bir önerimiz var, Türkiye’nin idari haritasını göz önüne getirin. Köprünün batı tarafını Adıyaman vilayetine, doğu tarafını da Muş’ verelim onların da hatırı kalmasın. Şaka bir yana köprümüz artık Batman tarihinde anılacak. Elimizden kayıp gidiyor, şimdiden haberiniz olsun. Yüzyıllardır Osmanlı döneminde, Cumhuriyet döneminde adı hep Diyarbakır tarihi içinde yer almış köprü turistik açıdan elimizden gidiyor. Kültürel açıdan hiçbir derinliği olmayan Batman sahip çıkıyor. Sonra “o kadar kültürel yazı yazıyorsun, bize niye haber vermedin” diye davacı olmayın. Hiçbir şey yapamazsanız Diyarbakır’da sahte bir Tosun Paşa bulalım. Esip gürlesin köprümüzü geri alsın. Aksi takdirde Yeşil Vadi (Malabadi Köprüsü) ve Daver Bey'in kızı Leyla'yı (Müjde Ar) Seferoğulları’na kaptırmamız an meselesi. 1147 yılında Artuklular döneminde inşa edilen Malabadi Köprüsü turizme kazandırılacak. Peyzaj çalışmaları tamamlandığında UNESCO Dünya mirası geçici listesinde yer alan Malabadi Köprüsü; yerli ve yabancı turistlerin yeni durağı olacak. Ziyaretçiler, burada köprünün ihtişamını ve derin bir vadi oluşturarak sesiz akan Batman Çayının oluşturduğu eşsiz manzarayı izleme imkânına kavuşmuş olacaklar.
Malabadi köprüsünün Batman vilayeti il sınırında bulunan kısmında; kafeterya, yürüyüş yolu, çocuk oyun alanı, seyir terası, kademeli oturma ve dinlenme alanları yapılarak, yerli ve yabancı turistlerin hizmetine sunulacak.
Malabadi’nin görkemi ve Batman Çayı seyir terasından izlenecek
Tarihi taş köprüler içerisinde kemeri en geniş olma özelliğine sahip olan Malabadi Köprüsü’nün, görkeminin rahat izlenmesi için seyir terası, açık ve kapalı kafeteryalar ile çocuklar içinde oyun grupları yapılacak. Babam 1968 lerde TPAO (Türkiye Petrolleri) çalışırken, kısa süreli bir göç yaşamıştım. 25.08.2023 de gazetemiz Cega Medya’da https://www.cermikgazetesi.com/yaprak-doker-bir-yanimiz-bir-yanimiz-bahar-bahce yazımda şöyle bahsetmiştim;
”Şimdi biraz empati yapar mısınız, O yıllarda doğunun Paris’i denilen, Tarihin ilk yerleşim birimlerinden olan kadim bir şehri sinemaları ayda bir gelen tiyatroları ve konserle gelen ünlüleri izlemiş biri olarak Diyarbakır terk ediyor, İlçe taklidi yapan bir köye geliyorsunuz.”
Batman Valiliği;” turizme kazandırmak için Batman tarafında yapılacak peyzaj çalışmaları yapıyoruz” diyor. Doğrusu Diyarbakır valiliği bu konuda ne açıklama yapacak merak ediyorum. Buraya bir anımı da eklemiş olayın 1970- 1980 lere kadar başta Ulusoy turizm firması bir çok Tur firması Diyarbakır Surları, Malabadi köprüsü, Gazi köşkü, Hasanpaşa ve Deliller hanı gibi bir çok tarihi yapıyı kapsayacak turlar yapardı. O dönem Resepsiyon memuru olduğum Demir Otel’de girişlerini ben yapardım. Dünyaca ünlü bir çok ünlü Mimarın burayaı gelip özel olark incelediğine şahidim. Bunlardan en ünlüsü Elazığlı Mimar Vedat Dalokay idi. Kendisi 1973-1977 yılları arasında Ankara Belediye Başkanlıgı yapmış. Diyarbakır kendi adı verilen Vedat Dalokay çarşısını miamari çizimlerini yapmıştı. Kendisiyle tanışma şerefine erdim. Malabadi köprüsünü merak etmiş, Belediyenin idarecileriyle gidip köprüyü incelemişti. Ankarada yerel Ulus gazetesindeki makalesinde şöyle bahsetmişti. Artuklu Beyliği döneminde döneminde, Timurtaş Bin-i İlgazi tarafından 1147 yılında yapılmıştır. Malabadi Köprüsü (Pıra Malabadê) Kürtçe’de “Bad’ın evi” anlamına gelmekte. Ayrıca Malabadi köprüsünün bulunduğu Silvan’da yaşayan Badıkan Aşireti kökleri de Bad’a dayanmaktadır. Köprü adını Mervaniler’in kurucusu olan Bad’dan almış olabilir. Köprü Yedi metre eninde ve 150 metre uzunluğunda bir köprüdür. Yüksekliği, su seviyesinden kilit taşına değin 19 metredir. Renkli taşlarla inşa edilmiş, onarımlarla günümüze kadar ulaşmıştır.
Badıkan aşiretinin köprüsünü İluhlulara kaptıracağız derkensizleri üzmüş olabilirim. Bu yüzden neşeli bir konu ile bitirelim Sene 1979 İzmir Ege Üniversitesi 1979 mezunları Diyarbakır’a özel bir tur düzenlenmişti. Onlara Malabadi köprüsüne kadar refakat ettim. Çoğunlu ege bölgesinden öğrenciler Malabadi köprüsünün üzerinde bodrum çökerme zeybeği oynadılar. O302 Otobüs şoförü de o günlerde çok popüler olan Rana ve Selçuk Alagöz kasetini koydu. Bir başka günde Malabadi köprüsünde bu şarkının gerçek hikâyesini yazarım. Karşı aşiretlerden iki gencin kötü sonla biten aşkın hikayesini çoğu Diyarbakırlı biliyor. Onların anısına yazılan ağıtın sözleriyle yazıma noktayı koyalım.
Malabadi köprüsü,
Malabadi köprüsü,
Orda başladı bitti,
Şu garibin öyküsü,
Karşıki aşiretten,
Bir kıza gönül verdi,
Aşkı uğruna hergün,
Bu köprüye giderdi,
Yine bir seher vakti,
Pusu kurdu köprüye,
Tabancalar patladı,
Sevgililer susmuştu,
Malabadi köprüsü,
Aşka mezar olmuştu,
Of garibim of…
